Agenda

"Μέχρι τώρα", στο Skrow Theater

Ο χρόνος-πορτοκάλι και το "διαρκές χιούμορ πίσω από τα φαινόμενα"

Ελένη Παγκαλιά | 17/05/2015

«Ο χρόνος είναι ο χειρότερος γιατρός / Σε καίει, σε σκορπάει και σε παγώνει
Μα εσύ σε λίγο δε θα βρίσκεσαι εδώ /Κάποιοι άλλοι θα παλεύουν με τη σκόνη»

Καινούργια ζάλη, Γιάννης Αγγελάκας/Τρύπες

«Η γη θα συνεχίσει να γυρίζει αφού φύγω;» [Άννα (από το έργο)]

Μπορούμε, άραγε, πραγματικά, να το δεχτούμε αυτό; Ότι θα φύγουμε μόνοι εμείς, ενώ όλοι οι υπόλοιποι θα μείνουν πίσω; Ότι το πανηγύρι-ζωή θα συνεχίσει και χωρίς εμάς; Ή…μήπως θέλουμε ένας συγκλονιστικός τυφώνας να σαρώσει τα πάντα στη γη και να τελειώσουν όλα μαζί μας;;;

Και μπορούμε να αντιστρέψουμε το ερώτημα; Τι είναι αυτό που μας κάνει να ξυπνάμε κάθε πρωί και να θέλουμε να υπάρχουμε στο πανηγύρι αυτό; Τουλάχιστον, μέχρι τώρα;

«Μέχρι τώρα»… Η πόλη γίνεται η ίδια το σκηνικό της προπόνησης-αναζήτησης για το τι θα πάρουμε μαζί και τι θα αφήσουμε πίσω. Όπως ακριβώς συμβαίνει στη ζωή μας. Οι δρόμοι μέσα στους οποίους ζούμε, η οδός Αρχελάου στο Παγκράτι ή κάποιος άλλη οδός που περπατάμε καθημερινά, είναι το σκηνικό μας. Μέσα στο οποίο όλοι «παίζουμε» το παιχνίδι ζωή. Χωρίς πρόβα συνήθως, χωρίς προπόνηση, χωρίς να σκεφτόμαστε τι μπορεί να σημαίνει το κάθε μας πέρασμα. Χωρίς το άγχος να καταλάβουμε τη σημασία…

Η Άννα, μια πρωταθλήτρια, το κορίτσι-παγκόσμιο κύπελλο, βαδίζει εκ νέου στην Αρχελάου, με άλλη ματιά. Αρχίζει την προπόνηση για να σπάσει το τελευταίο προσωπικό της ρεκόρ. Σε αυτόν τον κρίσιμο αγώνα ζωής, μέχρι τον επερχόμενο θάνατο που της έχει ανακοινωθεί, έχει δίπλα της το ιδανικό πρόσωπο: ένα τέρας ψυχραιμίας, πλήρως καταρτισμένο, πρωτοποριακό στον τομέα του, πειθαρχημένο, με τεράστια φαντασία. Που μένει δίπλα της μέχρι το κάθε «τώρα».

Μέσα από την προπόνηση αυτή, ανακαλύπτουμε «το διαρκές χιούμορ πίσω από τα φαινόμενα». Εκεί, μαζί με τις δύο γυναίκες, ο Πούσκιν και η Μάγια Πλισέτσκαγια συνδράμουν με τον τρόπο τους την προπόνηση αυτή. Απόντες, οι άνθρωποι που δεν αντέχουν. Γιατί αυτός ο αγώνας χρειάζεται αντοχή. Όχι για να φύγεις, αλλά για να μείνεις, μετρώντας τη ζωή σου. Γιατί στο τέλος, στον κάθε θάνατο, αυτό που έχει σημασία είναι αυτό που έχεις πάρει μαζί σου. Και αυτό που μένει.

Για πρώτη φορά η σκηνή του Skrow Theater αναποδογυρίζει και μετατρέπεται σε μια πίσω αυλή με φόντο την οδό Αρχελάου. Η ιστορία εξελίσσεται με την δομή και την όψη κινηματογραφικής ταινίας. Τα πλάνα που εναλλάσσονται μέσα σε ένα αποστειρωμένο σκηνικά περιβάλλον συνθέτουν ένα απόκοσμο φιλμ για αυτήν την μοναδική ημέρα της ηρωίδας.

Η ηθοποιός Κατερίνα Μαυρογεώργη γράφει το πρώτο της θεατρικό έργο θέτοντας ένα πανανθρώπινο μαθηματικό πρόβλημα: Έστω ότι ο χρόνος είναι ένα…πορτοκάλι. Πώς βρέθηκε το πορτοκάλι στο τραπέζι μας; Και στη διαδικασία της απάντησης, καταλαβαίνουμε ότι ο χρόνος έχει τρελαθεί και θέλει να τρελάνει κι εμάς. Κι εμείς τον αφήνουμε, αλλά… ευτυχώς υπάρχει το διαρκές χιούμορ πίσω από τα φαινόμενα…

Συναντήσαμε τα κορίτσια-συντελεστές τού έργου μετά το τέλος της παράστασης. Τέλος σημαίνει ένας μικρός θάνατος, αλλά αυτός ο συγκεκριμένος, της συγκεκριμένης παράστασης, μας αφήνει με τη γεύση του πορτοκαλιού κι ενός λαχταριστού κέικ…!

ΕΡΩΤΗΣΗ: Στην παράσταση «Μέχρι Τώρα» βλέπουμε την προπόνηση μιας κοπέλας για τον θάνατο. Η ζωή χρειάζεται προπόνηση;

ΒΑΣΙΑ ΑΤΤΑΡΙΑΝ: Δεν ξέρω αν τη χρειάζονται όλοι, πάντα. Μακάρι να υπάρχει ένας τρόπος να μη χρειάζεται προπόνηση, να μπορείς να ξυπνάς κάθε πρωί έτοιμος να χαρείς τον αγώνα… Παρ’ όλ’ αυτά, σίγουρα υπάρχουν τομείς της ζωής που δεν γίνεται έτσι απλά, και ίσως χρειάζεται να προπονείσαι για να είσαι σε καλή φυσική κατάσταση πριν ξεκινήσει ο αγώνας…

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΥΡΟΓΕΩΡΓΗ: Συνέχεια χρειάζεται προπόνηση…. ακόμα κι αν έχεις φτάσει σε πολύ ψηλό επίπεδο, στον αθλητισμό πχ., κάνεις προπόνηση καθημερινά. Στο μπαλέτο, οι χορευτές και τα αστέρια του θεάτρου κάνουν κάθε μέρα μαζί το ίδιο ακριβώς μάθημα. Είναι πολύ ωραίο αυτό… Και στη ζωή το ίδιο. Ποτέ δεν έχω φτάσει να πω, εντάξει το έμαθα αυτό δεν χρειάζεται να ξανασχοληθώ. Η προπόνηση στην ζωή ίσως σημαίνει και κάτι άλλο: σε βοηθάει να έχεις μια ετοιμότητα, μια καλή φυσική και ψυχική κατάσταση, μια ροή. Το χρειαζόμαστε νομίζω.

ΜΑΡΙΑ ΦΙΛΙΝΗ: Πιστεύω πως η ζωή χρειάζεται προπόνηση μαραθωνίου.

ΝΙΚΟΛΙΤΣΑ ΝΤΡΙΖΗ: Μόνο έτσι αντιλαμβάνομαι τη ζωή, σαν μια διαρκή προπόνηση για τα πάντα με μικρά διαλείμματα.

Μπορείτε να σκεφτείτε έναν κόσμο που όλοι και όλες θα προπονούμαστε για τον θάνατο; Πώς θα ήταν, αλήθεια;

Βάσια: Μάλλον θα είχε κοινά με τις ανατολικές θρησκείες και φιλοσοφίες που εντάσσουν το θάνατο στη ζωή τους και στην αντίληψή τους για τον κόσμο, σαν ακόμη ένα στάδιο αυτού που λέμε ζωή. Η δύση βλέπει τον θάνατο με τρόμο και περιμένει κάποια αναγνώριση ή τιμωρία μετά από αυτόν. Ίσως μια καλή προπόνηση να μας ελευθέρωνε από αυτή τη σκέψη… ίσως και να παρήγαγε άλλες σκέψεις, καινούργιες, που δεν μπορούμε καν να τις φανταστούμε τώρα…

Κατερίνα: Σε έναν τέτοιο κόσμο θα αγαπούσαμε πάρα πολύ την ζωή! Θα αγγίζαμε τον πυρήνα της και δεν θα φοβόμασταν τόσο πολύ μήπως την χάσουμε. Φαντάζομαι ότι αυτό θα μας χάριζε μια μεγάλη πνευματική ανάταση. Μια σοφία βιωμένη.

Μαρία: Νομίζω ότι θα ήταν ένας φοβερά ειλικρινής κόσμος

Νικολίτσα: Δεν μπορώ να το φανταστώ αυτό, νομίζω είναι τελείως έξω απ τη φιλοσοφία του δυτικού κόσμου που ζούμε, θα μου άρεσε όμως να μπορούσαμε να σκεφτούμε τη ζωή μας σαν ένα πολύ πολύ μικρό κρίκο μιας ατελείωτης αλυσίδας. Νομίζω ότι αυτή η σκέψη θα μας απελευθέρωνε σε μεγάλο βαθμό.

Μήπως στη ζωή μας πράγματι κάνουμε διαρκώς προπονήσεις για μικρούς ή μεγάλους θανάτους; «Προπόνηση» για μια παράσταση που σε λίγες μέρες τελειώνει, για μια σχέση που κάποια στιγμή ίσως τελειώσει, για μια επίσκεψη σε ένα μέρος που μετά θα μείνει μόνο ανάμνηση κ.ο.κ.

Βάσια: Αυτή τη φράση ακριβώς είχε πει κι η Κατερίνα μιλώντας για το έργο. Και είναι αλήθεια: είτε το λέμε προετοιμασία, σπουδή, προσπάθεια, πρόβα, είτε προπόνηση, η ζωή μας είναι γεμάτη από περιόδους που προσπαθούμε να είμαστε έτοιμοι για ένα γεγονός που έρχεται κι εμείς το θεωρούμε σημαντικό. Ακόμη κι αν δεν είμαστε καν σίγουροι ότι αυτό το γεγονός τελικά θα έρθει, ή ότι κάναμε τη σωστή προπόνηση.

Κατερίνα: Ακριβώς έτσι είναι. Η ζωή είναι γεμάτη με απώλειες, κάποιες από αυτές είναι και μεταμφιεσμένες, δεν σου εμφανίζονται ως τέτοιες, μετά το καταλαβαίνεις. Θα αποχαιρετήσεις πρόσωπα, εποχές, ηλικίες, σπίτια, συνήθειες, δουλειές… Χάνουμε συνεχώς, πολλές φορές και με βίαιο τρόπο, χάνουμε πράγματα που θεωρούσαμε δεδομένα. Αυτή η παράσταση -ως σύνολο των ενεργειών που ενώθηκαν για την πραγμάτωσή της-, νομίζω ότι ερευνά αυτό ακριβώς: Πώς γίνεται να ξέρουμε ότι θα τα χάσουμε όλα αυτά και να ξυπνάμε κάθε πρωί με όρεξη να συνεχίσουμε;

Μαρία: Ναι, το πιστεύω πολύ, το πρόβλημα είναι ότι δεν έχω μάθει να το διασκεδάζω ακόμα, αλλά προπονούμαι για αυτό και κάποια στιγμή θα τα καταφέρω!

Νικολίτσα: Νομίζω δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Ένας μικρός ή μεγάλος θάνατος κάθε φορά μας κινητοποιεί για να ξεκινήσουμε μια προπόνηση, αλλά η κινητοποίηση αυτή εξατμίζεται σιγά σιγά, το γεγονός του θανάτου ξεχνιέται μέχρι να συμβεί ο επόμενος.

Πώς ήταν να κάνετε πρόβα σε αυτό το έργο; Και, φυσικά, πώς ήταν να το γράφεις, Κατερίνα;

Βάσια: Οι πρόβες νομίζω πως ήταν ακριβώς σαν το ίδιο το έργο. Άλλες φορές συνειδητοποιούσαμε το θέμα/τα θέματα που διαπραγματευόμασταν και φορτιζόμασταν είτε συναισθηματικά ή σκηνικά, είτε σε επίπεδο συζήτησης, κι άλλες φορές εμφανιζόταν αυτό το «διαρκές χιούμορ πίσω από τα φαινόμενα» που κρύβεται και στο ίδιο το κείμενο, και στη ζωή.

Νικολίτσα: Ήταν πολύ ωραία! και διασκεδαστικά (γελάσαμε πολύ!) και δύσκολα! και στενάχωρα! Γενικά ήταν μια γεμάτη και χορταστική διαδικασία.

Κατερίνα: Κάποιες μέρες ήταν σαν να γίνονταν μαγικά. Όλα έτρεχαν από μόνα τους. Κάποιες άλλες δυσκολευόμασταν, συζητούσαμε, διαφωνούσαμε. Όμως υπήρχε και υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ μας και αυτό μας έβαλε μέσα στο θέμα και τον έκφρασή του με έναν πολύ κοινό τρόπο. Τώρα όσον αφορά στο γράψιμο… αυτό που κατάλαβα ότι έπρεπε να κάνω ήταν το να παραμείνω ειλικρινής από την αρχή ως το τέλος. Να μην κάνω πίσω ακόμα κι αν εγώ η ίδια ζοριζόμουν με την συνθήκη του έργου, ακόμα κι αν είχα άρνηση να μιλήσω για κάποια πράματα. Να ξεπεράσω το στάδιο όπου όλα είναι «γενικά»… Να μιλήσω με την δική μου γλώσσα αλλά όχι να μιλάω μόνη μου.

Μαρία: Ήταν πολύ αρμονικά και δημιουργικά και αστεία και ζεστά και φοβερά οργανωμένα. Ήταν πολύ ωραία.

Τελικά, πώς βρέθηκε το πορτοκάλι στο τραπέζι μας; Ποιος το κάλεσε;;;

Κατερίνα: Η Άννα, η πρωταγωνίστρια, είναι αυτή που θα μάθει και θα μας πει! Αλήθεια όμως τώρα, δεν είναι λίγο αστείο που το σύμπαν είναι τόσο τεράστιο και ο χρόνος τόσο μυστήριος και εμείς πεθαίνουμε από το άγχος γιατί χάσαμε το λεωφορείο; Κόψαμε τον χρόνο σε φέτες –σαν πορτοκάλι- και τον μετράμε -ή τον τρώμε- για να συνεννοούμαστε. Και ξεχάσαμε ότι ο χρόνος είναι μια διάσταση πέρα από μας. Βλέπουμε το πορτοκάλι και δεν αναρωτιόμαστε πώς βρέθηκε εκεί. Κατευθείαν πιάνουμε το μαχαίρι. Πάει η χαρά…

Με αφορμή το έργο, γκούγκλαρα αποφθέγματα για τον θάνατο. Σας παραθέτω μερικά και αν θέλετε κάνετε ένα σχόλιο:

Αυτός που πεθαίνει, με το θάνατό του ξεπληρώνει κάθε του χρέος (Σαίξπηρ)
Δεν είναι ότι φοβάμαι να πεθάνω, απλώς δε θέλω να είμαι παρών εκείνη τη στιγμή. (Γούντι Άλεν)
Κανένας πόνος της ζωής δεν είναι τόσο βαθύς, που να μπορεί να συγκριθεί με το θάνατο, αυτόν τον αιώνιο ανταγωνιστή της. (Ντοστογιέφσκι)
Αλάτι ο θάνατος και τη ζωή πολύ τη νοστιμίζει. (Καζαντζάκης)

Βάσια: Καθένα έχει μια αυταξία και μια βάση. Θα διαλέξω να σκεφτώ την αλήθεια που κρύβει η μάλλον κωμική (με το δικό του προσωπικό τρόπο) φράση του Γούντι Άλεν. Ξεχνάμε το θάνατο στην καθημερινότητά μας ενώ είναι βέβαιο πως κάποτε θα έρθει. Τον φοβόμαστε πάντα κάπου στο βάθος κι από την άλλη κάνουμε πλάκα με την έννοιά του. Όταν όμως για κάποιο λόγο μας πλησιάσει, θα θέλαμε όντως να μην είμαστε μπροστά!

Κατερίνα: Μου αρέσει ο θάνατος ως αλάτι… Άλλο ένα συστατικό στην συνταγή. Το βασικότερο μάλλον. Καθημερινό και απαραίτητο. Τόσο παρόν που το ξεχνάς, αλλά αν λείπει από το φαγητό αμέσως το καταλαβαίνεις και τρέχεις για την αλατιέρα.

Νικολίτσα: Ακόμα κι αν ξεχρεώνουμε κάθε χρέος ή νοστιμίζουμε τη ζωή με αυτόν τον βαθύτερο πόνο, το σίγουρο είναι ότι δεν θέλω σε καμία περίπτωση να είμαι εκεί όταν συμβεί.