Νίκος Παπατάκης, ο αναρχικός ποιητής

Τέσσερα χρόνια από τον θάνατό του - Αφιέρωμα στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος

| 14/12/2014

Συμπληρώνονται σε λίγες μέρες (17 Δεκεμβρίου) 4 χρόνια από τον θάνατο του σπουδαίου δημιουργού/κινηματογραφιστή Νίκου Παπατάκη. Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζει ένα αναδρομικό αφιέρωμα στο πολύμορφο έργο του –ως σκηνοθέτη, παραγωγού και ηθοποιού. Ο Νίκος Παπατάκης, παρόλο που λίγοι τίμησαν το έργο του στην Ελλάδα, αποτέλεσε σημείο αναφοράς στη σύγχρονη πολιτιστική ιστορία της Γαλλίας.

«Στην σκοτεινή περίοδο της αποστασίας ένας αιώνιος έφηβος δυναμικός και χιουμορίστας προσγειώθηκε στο άνυδρο τοπίο της Αττικής και κατέκτησε όλους όσους γνώριζε στο πέρασμά του. Αυτός ήταν ο Νίκος Παπατάκης, ο θρύλος του Rose Rouge, παντρεμένος με την γοητευτική Ανούκ Αιμέ που επιστρέφει σε μια πατρίδα που δεν είχε γνωρίσει ποτέ για να γυρίσει τους συγκλονιστικούς Βοσκούς (1967). Το 1963 είχε ήδη ταράξει τα νερά της Γκωλικής Γαλλίας μεταφέροντας στην οθόνη τις «Δούλες» του Ζαν Ζενέ, με την ταινία του Οι άβυσσοι, μια ελεύθερη διασκευή του εγκλήματος των αδελφών Παπέν. Το έκλημα αυτό είχε ήδη γοητεύσει τους Σουρεαλιστές και τον Ζακ Λακάν αλλά και η μεταφορά του θα ερμηνευτεί από τον Σαρτρ και την Μποβουάρ σαν μια σαδική και επαναστατική χειρονομία. Ο Παπατάκης δεν θα σταματήσει να διαβαίνει το δύσβατο και μοναχικό του δρόμο με άλλες τρεις σημαντικές ταινίες:, Gloria Mundi (1974), Η φωτογραφία (1986), και Οι Ισορροπιστές (1991). Τέσσερα χρόνια μετά το θάνατό του σε μια περίοδο οδύνης, κρίσης και περισυλλογής, το καθήκον να ξαναδιαβάσουμε το έργο του αναρχικού ποιητή γίνεται επιτακτικό».

Μαρία Κομνηνού, Γενική Γραμματέας ΔΣ, Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

 Nikos-Papatakis1

Σήμερα, στις 20.00 προβάλλεται το αριστουργηματικό Οι βοσκοί (Les Pâtres du désordre), μία από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες όλων των εποχών.

«Ο Θάνος, ένας φτωχός βοσκός που επέστρεψε μετανάστης από τη Γερμανία, απάγει την κόρη ενός πλούσιου τσέλιγκα. Οι δυο τους καταδιώκονται από τη χωροφυλακή κι όλο το χωριό.

Στους Βοσκούς ασχολούμαι (όπως και στις Αβύσσους) με τις σχέσεις αφέντη-δούλου και απεικονίζω τα θέματα της ταπείνωσης και της εξέγερσης, αλλά αυτή τη φορά στην κλίμακα ενός ολόκληρου έθνους. Θέλω να δείξω την ελληνική πραγματικότητα του 1967. Παρά την επανάσταση του 1821 η κατάσταση των ανθρώπων εκεί δεν έχει ουσιαστικά αλλάξει και ο ελληνικός λαός ίσως είναι περισσότερο τρομοκρατημένος, εξαθλιωμένος και υποταγμένος από ποτέ άλλοτε: ντρέπεται για τον εαυτό του, πράγμα που δημιουργεί ευνοϊκό έδαφος για δικτατορίες. Στις Αβύσσους μιλάω με το δικό μου τρόπο για τον πόλεμο της Αλγερίας και με τους Βοσκούς προσεγγίζω με το δικό μου τρόπο το ελληνικό ζήτημα […] Θέλησα να δείξω ότι ένας άνθρωπος που πεθαίνει από την πείνα και το φόβο μπορεί να μεταμορφωθεί σε ζώο, να συρθεί, να εξευτελιστεί. Προσπάθησα να περιγράψω τον κόσμο των ταπεινωμένων ανθρώπων με ενάργεια απαλλαγμένος από συναισθηματικούς ανθρωπισμούς. Προσπάθησα να δώσω στον κόσμο να καταλάβει ότι όταν ένας άνθρωπος δεν έχει τίποτα να φάει δεν χρειάζεται να του δώσουμε πατάτες, αλλά να του μάθουμε να τις καλλιεργεί μόνος του και να καταγγέλλουμε όσους έχουν συμφέρον να μη μάθει πώς να το κάνει. ΝΠ»

Μυθοπλασία, Ελλάδα/ Γαλλία, 1967, α/μ, 121΄ (στα ελληνικά με γαλλικούς υπότιτλους)
Σκηνοθεσία – σενάριο: Ν. Πατατάκης Φωτογραφία: J. Boffety, C. Guillouet Μουσική: P. Barbaud Μοντάζ: S. Cabon, G. Vaury, Π. Παπακυριακόπουλος Ηθοποιοί: Ο. Καρλάτου, Γ. Διαλεγμένος, Έ. Ξανθάκη, Λ. Τσάγκας, Τ. Καρούσος Παραγωγή: Lenox Films Photos ©Gaumont / Collection Musée Gaumont
Επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας (1967)

 Patres_du_desordre_Papatakis_1

Το Πρόγραμμα των υπόλοιπων ημερών του αφιερώματος:

ΚΥΡΙΑΚΗ 14/12

20.00 Οι βοσκοί/Les Pâtres du désordre Σκηνοθεσία: Νίκος Παπατάκης (1967, 121΄)
22.15 Ένα ερωτικό άσμα/Un Chant d’amour Σκηνοθεσία: Ζαν Ζενέ (1950, 26΄)  [Ε]
Νίκος Παπατάκης: πορτραίτο ενός ελεύθερου σκοπευτή/Nico Papatakis: portrait d’un franc-tireur Σκηνοθεσία: Τίμων Κουλμάσης & Ηρώ Σιαφλάκη (2009, 43΄)

ΔΕΥΤΕΡΑ 15/12

Ειδική εκδήλωση
Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης/ Προβολή ντοκιμαντέρ

19.30 Νίκος Παπατάκης, δημιουργός-μύθος
21.15 Νίκος Παπατάκης: πορτραίτο ενός ελεύθερου σκοπευτή/Nico Papatakis:  portrait d’un franc-tireur Σκηνοθεσία: Τίμων Κουλμάσης & Ηρώ Σιαφλάκη (2009, 43΄)
Παρουσία του σκηνοθέτη Τίμωνα Κουλμάση
Είσοδος ελεύθερη. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

ΤΡΙΤΗ 16/12

20.00 Οι ισορροπιστές/Les Equilibristes Σκηνοθεσία: Νίκος Παπατάκης (1991, 120′)
22.15 Ένα ερωτικό άσμα/Un Chant d’amour Σκηνοθεσία: Ζαν Ζενέ (1950, 26΄)  [Ε]

Πρόσωπα του Κινηματογράφου-Ταπείνωση και Βία: Νίκος Παπατάκης/
Visages du Cinéma – Humiliation et Violence: Nico Papatakis  Σκηνοθεσία: Ζακ Ναούμ (1971, 45΄)[Ε]

ΤΕΤΑΡΤΗ 17/12

20.00 Ειδική προβολή:
Βιριδιάνα /Viridiana Σκηνοθεσία: Λουίς Μπουνιουέλ  (1961, 90’)
22.00 Gloria mundi Σκηνοθεσία: Νίκος Παπατάκης (2005, 92΄)

Για περισσότερες πληροφορίες: http://papatakis.tainiothiki.gr/

Το αφιέρωμα πραγματοποιείται σε συνεργασία με το ΕΚΚ και το CNC-Archives françaises du film και με την υποστήριξη του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος.