Οι Ζαπατίστας ανακοινώνουν σημαντική διεύρυνση των αυτόνομων περιοχών

Το τέλος της σιωπής

| 26/08/2019

Με μία αιφνιδιαστική κίνηση ο Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός των Ζαπατίστας (EZLN),  ανακοίνωσε τη δημιουργία 11 νέων «caracoles» (αυτόνομα αυτοδιοικητικά κέντρα) και αυτόνομων δήμων, διευρύνοντας  σημαντικά την περιοχή που βρίσκεται υπό τον έλεγχο των αναρτών.

Όλα ξεκίνησαν με τον γνωστό τρόπο των Ζαπατίστας, με τη δημοσίευση τεσσάρων νέων ανακοινωθέντων, μεταξύ 10 και 15 Αυγούστου , που έφεραν την υπογραφή του υποδιοικητή Γκαλεάνο (γνωστός μέχρι πρότινος ως Μάρκος). Το πρώτο, υπό τον τίτλο Enter el telonero  (Η Πρώτη Πράξη), τελείωνε μία μυστηριώδη σημείωση:

           «Κοιτάτε, κυρίως κύριοι και άλλοι

       Δεν υπάρχει τίποτα να δείτε εδώ, τίποτα να δείτε εκεί, αλλά ξαφνικά, μπουμ:

           Οι κοινότητες των Ζαπατίστας (επαν)εμφανίζονται…»

Όσοι είναι εξοικειωμένοι με το ύφος γραφής του Υποδιοικητή ήδη κατάλαβαν ότι κάτι μεγάλο επρόκειτο να επακολουθήσει.

Τα ανακοινωθέντα αναλύουν την πολιτική πραγματικότητα στο Μεξικό και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ιθαγενείς λαοί υπό την προεδρία του AMLO (σημ. Αντρές  Μανουέλ Λόπες Ομπαδόρ) και τον αποκαλούμενο «Τέταρτο Μετασχηματισμό» , με τον οποίο η θητεία του AMLO επιδιώκει  να αφήσει ένα ιστορικό αποτύπωμα, ανάλογο με της Μεξικανικής Επανάστασης  και της ανεξαρτησίας της χώρας από την Ισπανία.

Μέχρι στιγμής, η διακυβέρνηση του AMLO, χαρακτηρίζεται από τυπική καπιταλιστική ώθηση, για την εκμετάλλευση του περιβάλλοντος και την εξόρυξη φυσικών πόρων,  ελάχιστα διαφοροποιημένη των συντηρητικών προκατόχων του, παρά την προοδευτική ρητορική.  Τα «MegaProjects», μεταξύ αυτών το Τρένο των Μάγια, το Τρένο του του Ισθμού Τεουαντεπέκ,  και το έργο Sembrando Vida (Σπέρνοντας  Ζωή), είναι αρκούντως ενδεικτικά πως η νέα διοίκηση δεν λαμβάνει υπόψη της το περιβάλλον και τους ιθαγενείς προστάτες του.

Ο κάθετος  χαρακτήρας των έργων, εκτός του ότι γενικότερα συνιστούν απειλή για την ευημερία τόσο του κοινωνικού όσο και του φυσικού περιβάλλοντος σε όλη τη χώρα, και ειδικότερα προς τις κοινότητες των Ζαπατίστας, τους έχουν οδηγήσει να τις καταδικάσουν απερίφραστα.

Επίσης, υπογραμμίζουν το γεγονός πως κατά τη διάρκεια της προεδρίας του AMLO, ένας αριθμός Αυτοχθόνων Υπερασπιστών της Μάνας Γης και μέλη του Εθνικού Ιθαγένικου Κογκρέσου (CNI), στο οποίο συμμετέχουν και οι Ζαπατίστας, έχουν δολοφονηθεί υπό εξαιρετικά ύποπτες συνθήκες, ή έχουν συλληφθεί.  Η πιο γνωστή περίπτωση είναι του Samir Flores Soberanes, ενός ιθαγενή δημοσιογράφου και ακτιβιστή υπέρ του περιβάλλοντος, που δολοφονήθηκε κατά την εκστρατεία  εναντίον του Proyecto Integral Morelos – ενός αμφιλεγόμενου σχεδίου για την κατασκευή θερμοηλεκτρικού σταθμού και αγωγού φυσικού αερίου στο Μορέλος, στην πολιτεία του.

Αλλά τα πραγματικά νέα ήταν στο ανακοινωθέν που υπογραφόταν από  Υποδιοικητή Moisès και δημοσιεύτηκε στις 17 Αυγούστου: Οι Ζαπατίστας δημιουργούν επτά νέα caracoles και τέσσερις νέους Ζαπατιστικούς Επαναστατημένους Αυτόνομους Δήμους (MAREZ)!  Με αυτό τον τρόπο, επέκτειναν σημαντικά τη δομική και οργανωτική ικανότητα της Ζαπατιστικής Αυτονομίας. Τιμώντας τον Samir και πολλούς άλλους κοινωνικούς αγωνιστές και υπερασπιστές των δικαιωμάτων του περιβάλλοντος, οι Ζαπατίστα ονόμασαν την πρωτοβουλία τους «Samir Flores Soberanes».

Η ειρωνεία είναι, πως ενώ ο AMLO φιλοδοξούσε η προεδρία του να αποτελέσει κρίσιμη συγκυρία για τη χώρα, τώρα αυτοί που φαίνεται πως κλέβουν την παράσταση είναι και αυτοί που ασκούν την πιο σφοδρή κριτική από τα αριστερά. Η δημιουργία των επτά νέων caracoles και των τεσσάρων νέων MAREZ, σηματοδοτεί την πλέον σημαντική ιστορικά στιγμή για τους Ζαπατίστας από το 2003, όταν είχε ανακοινωθεί ο σχηματισμός των πέντε υφιστάμενων caracoles.  Η διεύρυνση συνιστά επίσης μία εντυπωσιακή αύξηση της οργανωτικής ικανότητας του κινήματος, η οποία οδήγησε στην τωρινή δημιουργία αυτών των νέων κέντρων των Ζαπατίστα. Είναι η κοινωνική και εδαφική επέκταση του κινήματος που δημιούργησε την ανάγκη για περισσότερα caracoles και MAREZ.

 

Εκλογικές τακτικές, αυτόνομες στρατηγικές

 

Η ιστορική αυτή εξέλιξη δεν συνέβη σε κοινωνικοπολιτικό κενό. Στην πραγματικότητα είναι το αποτέλεσμα εσωτερικής αναδιοργάνωσης του κινήματος που σιωπηρά επιδιώχθηκε  τα τελευταία χρόνια.  Επιπλέον, τους τελευταίους μήνες οι ζαπατίστικες κοινότητες είναι “κλειστές” για τους ξένους,  και ακόμη και οι λίγες κοινότητες που ήταν ανοικτές στους παρατηρητές Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατά το παρελθόν,  είχαν κλείσει εδώ και αρκετό καιρό. Μόνο η La Realidad, όπου πριν μερικά χρόνια είχε δολοφονηθεί ο δάσκαλος Γκαλεάνο,  παρέμεινε ανοικτή αυτό το διάστημα.

Το «εσωτερικό κλείσιμο» μπορεί να έχει σχέση με την οργανωτική επέκταση που τώρα έχει δημόσια ανακοινωθεί: Οι Ζαπατίστας δεν ήθελαν να αποκαλυφθούν τα σχέδια τους μέχρι να είναι έτοιμοι να τα αποκαλύψουν οι ίδιοι στον κόσμο – με άλλα λόγια, μέχρι τώρα.

Επιπλέον, η επέκταση της ζαπατίστικης αυτονομίας συνιστά και μία απάντηση στην κριτική που δέχτηκαν από τη μεξικανική και διεθνή αριστερά – ειδικά εκ μέρους του αναρχικού κινήματος— που κατηγόρησαν το ζαπατισμό πως πραγματοποιεί μία «εκλογική στροφή» όταν το 2016 ανακοίνωσαν τη στήριξη της υποψηφιότητας της Maria de Jesus Patricio Martinez, μίας ιθαγενούς γυναίκας, που ήταν κοινή υποψήφια μαζί με το CNI για τις προεδρικές εκλογές του 2018.

Εκείνη την εποχή, πολλοί τη θεώρησαν ως στρατηγική στροφή του κινήματος, ενώ άλλοι ως τακτική.  Η τελευταία ερμηνεία φαίνεται πως είναι πιο κοντά στην αλήθεια, αφού οι Ζαπατίστας σαφέστατα δεν εγκατέλειψαν την οικοδόμηση της αυτόνομης αυτοδιοίκησής τους– εν αντιθέσει  τώρα την επεκτείνουν,  τόσο υπό κοινωνικούς όσο και υπό οργανωτικούς όρους.

 

Οι νέες κοινότητες των Ζαπατίστας

 

Με την ανακοίνωση του εξεγερμένου  Υποδιοικητή Moisès αναφορικά στη δημιουργία των 11 νέων CRAREZ (Ζαπατιστικά Κέντρα Αυτόνομης Αντίστασης και Εξέγερσης— ένα νέο συλλογικό όνομα τόσο για τα caracoles όσο και τους αυτόνομους δήμους) ο συνολικός αριμός των CRAREZ τώρα είναι 43: 12 caracoles και 31 ΜΑREZ.

Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Moisès οι νέες CRAREZ είναι οι εξής:

 

Νέες caracoles

 

  • Colectivo el corazón de semillas rebeldes, memoria del Compañero Galeano (Συλλογική καρδιά των εξεγερμένων σπόρων στη μνήμη του συντρόφου Γκαλεάνο. Το Συμβούλιο Καλής Διακυβέρνησης/ Junta de Buen Gobierno ονομάζεται: Pasos de la historia, por la vida de la humanidad (Βήματα της ιστορίας για τη ζωή της ανθρωπότητας). Το οργανωτικό του κέντρο βρίσκεται στη La Unión, δίπλα στο San Quintín, σε ανακτημένη γη δίπλα σε στρατώνα.
  • Espiral digno tejiendo los colores de la humanidad en memoria de l@s caídos (Αξιοπρεπής σπείρα που υφαίνει τα χρώματα της ανθρωπότητας στη μνήμη των πεσόντων). Το Συμβούλιο Καλής Διακυβέρνησης ονομάζεται:  Semilla que florece con la conciencia de l@s que luchan por siempre («Σπόρος που ανθίζει με τη συνείδηση αυτών που αγωνίζονται για πάντα).
  • Floreciendo la semilla rebelde (Ανθίζοντας τον εξεγερμένο σπόρο). Το Συμβούλιο Καλής Διακυβέρνησης  ονομάζεται: Nuevo amanecer en resistencia y rebeldía por la vida y la humanidad (Νέα αυγή σε αντίσταση και  εξέγερση για τη ζωή και την ανθρωπότητα}. Η έδρα του βρίσκεται στο Poblado Patria Nueva, ανακτηθείσα γη. Επίσημος δήμος του Ocosingo.
  • En honor a la memoria del Compañero Manuel (Τιμώντας τη μνήμη του συντρόφου Manuel). Το Συμβούλιο Καλής Διακυβέρνησης ονομάζεται: El pensamiento rebelde de los pueblos originarios (Η επαναστατημένη σκέψη των αυτοχθόνων λαών). Η έδρα του βρίσκεται στο: Dolores Hidalgo. Ανακτηθείσα γη. Επίσημος δήμος του Ocosingo.
  • Resistencia y rebeldía un nuevo horizonte (Αντίσταση και Εξέγερση, ένας νέος ορίζοντας).Το Συμβούλιο Καλής Διακυβέρνησης ονομάζεται: La luz que resplandece al mundo (το φως που λάμπει στον κόσμο). Το οργανωτικό του κέντρο βρίσκεται στο Poblado Nuevo Jerusalén. Ανακτηθείσα γη. Επίσημος δήμος του Ocosingo.
  • Raíz de las resistencias y rebeldías por la humanidad . (Ρίζα των αντιστάσεων και των εξεγέρσεων για την ανθρωπότητα). Το Σομβούλιο Καλής Διακυβέρνησης ονομάζεται:  Corazón de nuestras vidas para el nuevo futuro (Η Καρδιά της ζωής μας για το νέο μέλλον). Η έδρα του βρίσκεται στο ejido Jolj’a. Επίσημος δήμος της Tila.
  • Jacinto Canek (Διάσημος επαναστάτης των Μάγιας του 18ου αιώνα). Το Συμβούλιο καλής Διακυβέρνησης ονομάζεται: Flor de nuestra palabra y luz de nuestros pueblos que refleja para todos (Λουλούδι του λόγου μας και φως των λαών μας που αντανακλά για όλους}. Το οργανωτικό κέντρο βρίσκεται στο χώρο του CIDECI-Unitierra (Πανεπιστήμιο της Γης) στο San Cristóbal de las Casas.

 

Οι νέοι αυτόνομοι δήμοι (MAREZ)

 

  • Esperanza de la Humanidad (Ελπίδα της Ανθρωπότητας). Το οργανωτικό του κέντρο βρίσκεται στο ejido της Santa María, επίσημος δήμος της Chicomuselo.

 

  • Ernesto Che Guevara. Το οργανωτικό του κέντρο βρίσκεται στο El Belén. Επίσημος δήμος της Motozintla.

 

  • Sembrando conciencia para cosechar revoluciones por la vida (Σπέρνοντας συνείδηση για τη συγκομιδή επαναστάσεων για τη ζωή). Το οργανωτικό του κέντρο βρίσκεται στο Tulan Ka’u. Ανακτηθείσα γη. Επίσημος δήμος του Amatenango del Valle.

 

  • 21 de Diciembre (21 Δεκεμβρίου). Το οργανωτικό του κέντρο βρίσκεται στην Ranchería K’anal Hulub. Επίσημος δήμος του Chilón.

 

Οι Ζαπατίστας καλούν επίσης τους υποστηρικτές της Έκτης Διακήρυξης, τα μέλη του CNI-CIG και τη διεθνή κοινότητα να συμμετάσχουν στην οικοδόμηση των νέων CRAREZ με όποιο τρόπο μπορούν: με την αποστολή χρημάτων, κατασκευαστικών υλικών  ή ακόμη και με χειρωνακτική εργασία.

Λεπτομέρειες για το πώς μπορεί να υλοποιηθεί θα ακολουθήσουν σε επερχόμενο ανακοινωθέν, όπως δεσμεύτηκε ο ο Εξεγερμένος Υποδιοικητής Moisès.

 

Η νέα εποχή των Ζαπατίστας

 

Θα γραφτούν πολλά και πολύ περισσότερα θα αποκαλυφθούν αργότερα, σχετικά με τη νέα πρωτοβουλία των Ζαπατίστας. Σε αυτό το στάδιο, αυτό που είναι βέβαιο είναι πως η γέννηση των 11 νέων κέντρων των Ζαπατίστας σηματοδοτεί, πρώτον, μία κρίσιμη φάση στην ιστορία του Ζαπατισμού, την πιο σημαντική μετά τη δημιουργία των πέντε πρώτων caracoles το 2003. Δεύτερον, σηματοδοτεί τον τερματισμό μίας μακράς περιόδου εσωτερικής αναδιοργάνωσης εκ μέρους του κινήματος, με την οποία αποφάσισε να ανοιχτεί εκ νέου στον κόσμο, «σπάζοντας την πολιορκία» που βρέθηκαν, όπως περιέγραψε την κατάσταση ο Moisès στο τελευταίο του ανακοινωθέν.

Επιπροσθέτως, με τα νέα ανακοινωθέντα του Εξεγερμένου Υποδιοικητή Γκαλεάνο, παίρνουν θέση στις πρώτες γραμμές του αγώνα ενάντια στην κλιματική αλλαγή, ο οποίος είναι αγώνας ενάντια στον καπιταλισμό.

«Η φύση είναι ένας ελαστικός τοίχος που πολλαπλασιάζει την ταχύτητα των πετρών που του ρίχνουμε. Ο θάνατος δεν ανακάμπτει με την ίδια αναλογία, αλλά μάλλον ενισχυμένος. Διεξάγεται ένας πόλεμος μεταξύ συστήματος και φύσης. Αυτή η σύγκρουση δεν μπορεί να έχει  μικροδιαφοροποιήσεις ή δειλία. Είτε είσαι με το σύστημα είτε με τη φύση. Είτε με το θάνατο είτε με τη ζωή».

Οι Ζαπατίστας έχουν σίγουρα σπάσει την πολιορκία.

Òrale!

 

 

 

*Ο Λεωνίδας Οικονομάκης είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής,  στο Πανεπιστήμιο Durham, στο τμήμα Ανθρωπολογίας. Επίσης είναι ράπερ στο ελληνικό χιπ-χοπ σχήμα «Social Waste» και μέλος της συντακτικής ομάδας του «Roar Magazine». Είναι συγγραφέας του βιβλίου Political Strategies and Social Movements in Latin America: The Zapatistas and Bolivian Cocaleros (Palgrave Macmillan, 2019), η ελληνική μετάφραση του οποίου αναμένεται να εκδοθεί μέσα στο 2020 από τον εκδοτικό οίκο «Ακυβέρνητες Πολιτείες».

 

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στα αγγλικά στο Roar Magazine. Μετάφραση/επιμέλεια για #ToPeriodikoGR Χριστίνα Μαυροπούλου