Οι μαγικές Εκλάμψεις του Ρεμπώ

| 10/11/2017

 Ο Αρθούρος Ρεμπώ απεγκλώβισε το φως που έκρυβε μέσα του γιατί κατάλαβε ότι σε αυτό κρύβεται κάτι μαγικό. Ενιωσε ότι είναι φορέας εικόνων μαγικών που μόνο αυτό το φως τους δίνει ζωή. Αισθάνθηκε ότι μια δέσμη φωτός παλλόταν κάτω από τα βλέφαρά του και γέμιζε αόρατα κάδρα. Οι αισθήσεις του διαταράχθηκαν, παραδόθηκαν και τον έκαναν να χαράξει ανεξίτηλα αυτές τις απεικονίσεις. Το αποτέλεσμα ήταν πεζά ποιήματα-φωτοδότες. Παραγωγή φανών που ξεχύθηκαν απότομα, αλλά η τρέλα του Ρεμπώ κατάφερε να κρατήσει τη φλόγα τους ζωντανή και να προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό και τη λογοτεχνική ιστορία τις Εκλάμψεις.

 

Χρονολογία σύνθεσης των Εκλάμψεων

εκλαμψΟι Εκλάμψεις άντλησαν λογοτεχνική υπεραξία με δύο τρόπους. Ο ένας αφορά στην ανάγνωσή τους από το κοινό. Ο δεύτερος έχει να κάνει με τη χρονολογία δημιουργίας τους και το πότε έβαλε τέρμα στην ενασχόληση του με τη λογοτεχνία ο Ρεμπώ. Διαβάζοντας τη συλλογή, η οποία στην ελληνική αγορά εκδόθηκε από τις εκδόσεις Ηριδανός (μετάφραση Αλέξης Ασλάνογλου), και ειδικότερα το παράρτημα Το πρόβλημα των εκλάμψεων, μαθαίνουμε ότι αυτά τα ποιήματα γράφτηκαν μετά το Μια εποχή στην κόλαση. Το διάσημο έργο του Ρεμπώ θεωρούνταν ο αποχαιρετισμός του στη λογοτεχνία, όμως μια διατριβή του Μπουλέρ ντε Λακόστ αμφισβήτησε αυτή την παραδοχή και ίσως ανέτρεψε τα όσα ξέραμε. Δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι, αφού αρκετοί δεν δέχτηκαν το συμπέρασμα της διατριβής και επέμειναν πως το φινάλε ήταν στο Μια εποχή στην κόλαση. Και μόνο η γλυκιά αναταραχή που προκάλεσαν οι Εκλάμψεις στους λογοτεχνικούς κόλπους, τους προσδίδει ακόμη μεγαλύτερη αξία. Ενισχύουν τη μαγεία του δημιουργού.

 Σύμφωνα με τον Λακόστ, οι Εκλάμψεις γράφτηκαν στο Λονδίνο το 1874 όταν ο Ρεμπώ βρισκόταν εκεί με τον Ζερμέν Νουβό, που είχε γνωρίσει στα τέλη του 1871 και μαρτυρούν μια κατάσταση χαράς και υγείας που βρέθηκαν ξανά.

Παρέλαση από μαγικά θεάματα

Ο Guardian σε άρθρο του τον Ιούλιο του 2011 είχε αναφέρει για τη συλλογή ότι είναι ένα από τα πιο συναρπαστικά κομμάτια της λογοτεχνίας. Πραγματικά σε στοιχειώνουν. Η επιφάνειά τους, συνεχώς μετακινούμενη, δημιουργεί αξιοσημείωτη ροή συνδέσμων και διαχωρισμών. Οι New York Times, περίπου την ίδια περίοδο, σημειώνουν ότι τα ποιήματα είναι γραμμένα μετά την πιο προκλητική και αχρεία φάση της ζωής του (σ.σ του Ρεμπώ). Τα ποιήματα αλλάζουν τόνο και εγγράφονται από το πραγματικό μέχρι το ιδιαίτερα ρητορικό.

Ο Ρεμπώ συνθέτει τα πεζά ποιήματά του πάνω σε μια μυστηριώδη γραφή. Κωδικοποιήμενη με τον δικό του άναρχο τρόπο. Τα ερμηνευτικά κλειδιά εντοπίζονται σε λίγες λέξεις-φράσεις. Διατηρεί τη θέση του στο πραγματικό και το μη πραγματικό. Κινείται στη λογική και το χάος. Στο ποίημα Νυχτέρια, στο πρώτο μέρος, με τον στίχο και το όνειρο δροσίζει παρουσιάζει τόσο απλά την άλλη ζωή. Αυτή των ονείρων, που όμως μπλέκεται με αυτή που ζει έχοντας τα μάτια ανοιχτά. Η γραμμή διαχωρισμού είναι λεπτή και ο ποιητής εισέρχεται προσεκτικά και στις δύο. Γενικά, οι Εκλάμψεις διακρίνονται από την κίνηση αντίρροπων δυνάμεων, που όμως κάνουν την ποίηση του Ρεμπώ να προχωρά. Στο ποίημα Παιδική ηλικία, νιώθουμε τη λυρική φωτεινότητα και τη σαγήνη του σκότους που εκπέμπει ο λόγος του. Στο Αρχαίο, διακριτικά, αλλά ξεκάθαρα καταπιάνεται με τη δισυπόστατη ανθρώπινη φύση, ενώ το Being Beauteous είναι ψυχρό και τόσο χαρούμενο με ιδιαίτερο τρόπο.

Όπως αναφέρεται και στο πρόβλημα των εκλάμψεων, υπάρχει μια συλλογή διαφορετικών εμπνεύσεων, ξένων μεταξύ τους. Δίπλα σε αισιόδοξα ποιήματα, φωταγωγημένα από χαρά και ελπίδα, άλλα σκοτεινά και αγχώδη. Δίπλα σε παραισθητικά, άλλα με χαρακτήρα καθαρά περιγραφικό. Είναι πιθανό τα ποιήματα να έχουν γραφτεί σε εποχές διαφορετικές.

Ο Ρεμπώ νιώθει ότι κουβαλά ένα χρέος. Το δηλώνει ξεκάθαρα στο ποίημα Ζωές όταν γράφει το χρέος μου μού το ανάθεσαν. Οι στίχοι είναι απελευθερωτικοί και δεν υπάρχει χαλινάρι γι’ αυτούς. Γι’ αυτό και κινείται αενάως μεταξύ φυσικού και μεταφυσικού. Αναζητά τη μαγεία και τη βλέπει παντού. Όπως στο ποίημα Αυλάκια, όταν παρακολουθεί παρέλαση από μαγικά θεάματα. Η φαντασία του μοιάζει ακυβέρνητη. Το ποίημα Πόλεις είναι σαρωτικό. Γεμάτο σουρεαλιστικές, εξωπραγματικές εικόνες. Μολαταύτα, περιγράφει πόλεις που έχει ζήσει ή ονειρευτεί. Στο  άρθρο των New York Times επισημαίνεται ότι οι καταστάσεις στον Ρεμπώ εγγράφονται από το απλό στο δυσνόητο, ενώ πάντα αναχωρούν από και για έναν αισθητηριακό κόσμο. Ο Ρεμπώ αναμφίβολα προσπάθησε να μας δώσει ένα ανατρεπτικό όραμα της πραγματικότητας. Προσπάθησε να μας κάνει να δούμε διαφορετικά τον κόσμο τον οποίο συνηθίσαμε. Θέλησε να γίνει ο μεσάζοντας της γνωριμίας μας με το μαγικό. Είναι μέγας συμβολιστής. Αγκαλιάζει το σύμπαν με τη μαγεία των αισθήσεων, των παραισθήσεων και μιας ποιητικής γλώσσας ανανεωμένης.

Πηγές 

-Αρθούρος Ρεμπώ, Εκλάμψεις, μτφ. Αλέξης Ασλάνογλου, εκδ. Ηριδανός 

-Παγκόσμια Ποίηση, επιμ. Ελένη Β. Πίππα, τομ. Δ’, σελ΄. 290-291, εκδ. Ιωλκός

 

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις