«Ολοι οι άνθρωποι του βασιλιά», του Ρόμπερτ Πεν Γουόρεν

Ο χρόνος και όλα όσα έχει μέσα

| 02/01/2021

Η επιβίωση έγινε επιβολή και η ταπεινότητα χάθηκε στο ψέμα. Κανείς δεν ξέρει πότε συνέβη. Ισως από τη στιγμή που ο κόσμος άρχισε να κινείται, αλλά και πάλι πώς να σαι σίγουρος; Ησουν εκεί; Το μυστικό κρύβεται στον χρόνο, όμως ο άνθρωπος ποτέ δεν τον είδε όπως πρέπει, ως ανεξέλεγκτη κατάσταση. Τον είδε φίλο, τον είδε εχθρό, τον είδε σε ρολόγια, ημερολόγια, εποχές, σημάδια στο σώμα… Εσφαλε φυσικά. Το σύντομο πέρασμα από τη ζωή είναι απλά πέρασμα. Τίποτε άλλο. Ο εκβιασμός να κερδίσεις, ο αγώνας να νικήσεις, η κορυφή που θα χτίσεις, δεν σου ανήκουν. Η φθορά αναπόφευκτη και το κενό πάντα μεγαλύτερο από σένα. Το σίγουρο είναι ότι η μεγάλη αλλαγή έγινε από τον άνθρωπο, το τέλεια ατελές πλάσμα! Ο πρώτος άνθρωπος αγνοείται, αλλά κατοικείται από τους διαδόχους, τους συνεχιστές. Ετσι είναι η ζωή και πώς να την αλλάξεις. Τη ματιά σου μόνο μπορείς. Αν καρφώσεις το βλέμμα ψηλά, εκεί που μόνο οι αετοί στέκονται, να περιμένεις την κατακρήμνιση και την πτώση δίχως τέλος στην άβυσσο της ανυπαρξίας. Κι αν η κορυφή σου είναι η εξουσία, τότε πρέπει να ξέρεις ότι κορυφή δεν υπάρχει. Ανοδος, άνοδος, άνοδος και απότομη πτώση. Όλα θα χαθούν και μόνο το γεμάτο χώματα στέμμα θα μείνει κάπου κρεμασμένο. Ο «βασιλιάς» και οι άνθρωποι του θα εξαφανιστούν. Όχι οι πράξεις τους, όχι το βιβλίο «Ολοι οι άνθρωποι του βασιλιά» (Εκδόσεις Πόλις).

Διαβάζεις το μυθιστόρημα του Ρόμπερτ Πεν Γουόρεν και καταλαβαίνεις ότι δεν μιλά για το «τώρα», ούτε για το «τότε». Μιλά για το «πάντα». Κάτι σπουδαίο υπάρχει εδώ, κάτι μεγάλο, κάτι που είναι πάνω από λέξεις και αισθήματα, σκέψεις και διασκέδαση. Τελειώνεις το βιβλίο και συνειδητοποιείς ότι διάβασες, είδες, τον χρόνο και όλα όσα έχει μέσα. Ο χώρος συστέλλεται, διαστέλλεται κατά πως επιθυμεί ο συγγραφέας, κατά πώς ψηλαφεί το βλέμμα του τον κόσμο. Στις 552 σελίδες μια εικόνα μόνο: η ροή του χρόνου.

Ο Γουόρεν στο καλύτερο μυθιστόρημα του 2020. Ο Γουόρεν φτάνει στην υψηλότερη κορυφή και πέφτει με τα χίλια. Και στην διάρκεια της πτώσης κλείνει τα μάτια και βλέπει τα πάντα. Την εξουσία, την πολιτική, την αδυναμία, την αυτονομία της ύπαρξης, την αγνή αγάπη, τον έρωτα, την αφοσίωση, το παρελθόν να καταπίνει το μέλλον και το μέλλον να καταπίνει το παρελθόν. Όταν η πτώση ολοκληρωθεί και η σκόνη σηκωθεί, σπασμένα κόκαλα, σκισμένα ρούχα, αίμα και κλάμα θα έχει μείνει. Το χέρι που έρχεται θα πάρει ό,τι έχει απομείνει και σε ετοιμόρροπη καρέκλα θα το αφήσει. Ο θρόνος, η στιγμή και το κομμάτι χρόνου που αναλογεί στον «βασιλιά». Ο Γουόρεν έφτιαξε αυτό το μεγαλειώδες μυθιστόρημα παρέα με τους ήρωες του, μαζί, στάθηκε δίπλα τους, τους άκουσε, τους υποστήριξε, τους αποδοκίμασε, τους επιδοκίμασε, έκλαψε, φώναξε, ψιθύρισε, έσκαψε βαθιά μέσα του και ξεκουράστηκε. Δεν στάθηκε απόμερα να δει μόνο. Η διορατική ματιά υπάρχει, αλλά το κάτι παραπάνω το έδωσε η δική του συμμετοχή σε όλο αυτό.

Κεντρικός ήρωας ο Γουίλι Σταρκ. Φιλόδοξος και αδίστακτος πολιτικός. Δίπλα του ο σύμβουλος του Τζακ Μπέρντεν. Ο δεύτερος ήρωας του βιβλίου. Πρώην δημοσιογράφος, με ιστορικές σπουδές, καλλιεργημένος. Παρατηρεί και αφηγείται τα πάντα. Ο Γουόρεν δηλαδή. Ο Σταρκ είναι κυβερνήτης πολιτείας του αμερικάνικου Νότου. Δεν προχωρά με τον σταυρό στο χέρι. Και όπως προχωρά, έτσι προχωρούν και όσοι είναι δίπλα του. Ακόμη και ο Μπέρντεν. Η χειραγώγηση, ο εκμαυλισμός, η επιβολή και η ελάχιστη ανταπόδοση, μπλέκονται με τη δικαιοσύνη, την ακεραιότητα, την αυθεντική αγάπη, τη φιλία. Ο Σταρκ θα αναθέσει στον Μπέρντεν να ψάξει το παρελθόν του δικαστή Ιρβιν, κάποιος στέκεται απέναντι του. Οσο ψάχνει, τόσο διηγείται και όσο διηγείται, καταλαβαίνουμε την ακαταμάχητη επίδραση της εξουσίας και της δύναμης του προσώπου σε όσους το περιβάλλουν, στους ανθρώπους του «βασιλιά». Ο «βασιλιάς» όμως είναι μέσα στη ροή του ποταμού και κάποια στιγμή θα πνιγεί και όλοι θα παρασυρθούν μαζί του.

Ο Γουόρεν δημιούργησε ένα πολιτικό, υπαρξιακό, φιλοσοφικό, μυθιστόρημα. Μέσα από την άμεση δράση και τον στοχασμό αντιμετώπισε κεφαλαιώδη ζητήματα ιστορίας, ανθρώπινης συμπεριφοράς και σκέψης. Προσπάθησε να κατανοήσει τη θέση του ανθρώπου σε αυτόν τον κόσμο, να το πάρει μαζί του στην άνοδο και στην πτώση. Λεπτοδουλεμένο μυθιστόρημα, πυκνογραμμένο, με καλοφτιαγμένους χαρακτήρες, λυρικές παρεμβολές απίστευτης ομορφιάς. Ο αναγνώστης θα δει στο «Ολοι οι άνθρωποι του βασιλιά» τον «Μάκβεθ», τον «Πολίτη Κέιν», τον «Μεγάλο Γκάτσμπι». Φυσικά πρέπει να συγχαρούμε την Αθηνά Δημητριάδου για την πολύ καλή μετάφραση όπως και της εκδόσεις «Πόλις». Το βιβλίο βραβεύτηκε με το Πούλιτζερ μυθιστορήματος και γνώρισε δύο κινηματογραφικές μεταφορές.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις