Πριν τη λευκή σελίδα

«Η καρδιά του σκότους» του Τζόζεφ Κόνραντ

| 01/08/2016

Τι υπάρχει στο «πριν» κάθε συγγραφέα, κάθε ποιητή; Σαν αναγνώστες βρισκόμαστε πάντα στο «μετά», στη στιγμή που «περπατάει» το έργο του κάθε λογοτέχνη. Τη στιγμή που κατεβάζουμε το βιβλίο από το ράφι και το ξεσκονίζουμε, ο δημιουργός «ξεσκονίζει» τις σκέψεις του, τις προσλαμβάνουσες και τα ερεθίσματα που θα οδηγήσουν το χέρι του στο χαρτί για να γράψει κάτι καινούριο. Η διαδικασία ίσως είναι επίπονη και κοπιαστική πνευματικά για τον ίδιο, όμως θέλουμε να συμμετάσχουμε. Το διάβασμα είναι απόλαυση, αλλά τι ήταν αυτό που άναψε τη σπίθα για να πάρει φωτιά η πένα και να «ζωντανέψει» η λευκή σελίδα; Ποια ήταν η αφορμή για να «γεννηθούν» τα μεγάλα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας; Ψάχνουμε, βρίσκουμε και απαντάμε.

Πώς «γεννήθηκε» «Η καρδιά του σκότους» του Τζόζεφ Κόνραντ

Το εν λόγω βιβλίο ακολουθεί, όπως και τα περισσότερα, την πορεία βίωμα – πνευματική επεξεργασία – καλλιτεχνικό προϊόν. Το 1890 ο Τζόζεφ Κόνραντ, αξιωματικός του εμπορικού ναυτικού, ξεκινά το επίπονο ταξίδι για το λιμάνι της Κινσάσα. Επρόκειτο να ταξιδεύσει με το ατμόπλοιο «Florida». Μολαταύτα, λόγω ζημιών δεν ήταν αξιόπλοο. Έτσι, επιβιβάζεται στο «Roi des Belge». Το Κονγκό, τότε, ήταν φέουδο του βασιλιά Λεοπόλδου του Βελγίου. Κυβερνήτης, ο νεαρός Δανός ονόματι Ludvig Rasmus Koch ο οποίος αρρωσταίνει. Τότε, ο Κόνραντ αναλαμβάνει να οδηγήσει το πλοίο.

σκοτος2Το πλοίο απέπλευσε στις 3 Αυγούστου 1890 από την Κινσάσα. Ο Κόνραντ στη διαδρομή δεν εντόπισε πάνω από έξι χωριά. Η χώρα, πλούσια στο παρελθόν, είχε διαλυθεί από τον αποικισμό των Βέλγων. Οκτώ χρόνια αργότερα (1898), κι ενώ έρχονταν στο φως λεπτομέρειες για το γενοκτονικό καθεστώς του Λεοπόλδου, ο Κόνραντ εμπνεόμενος από τις εμπειρίες του εκεί γράφει το πασίγνωστο, πια, βιβλίο.

Καταδική του ιμπεριαλισμού

«Η καρδιά του σκότους» εμφανίστηκε στο περιοδικό «Blackwood», σε συνέχειες, το 1899. Τελικά εκδόθηκε το 1902 αποτελώντας μέρος του τόμου «Youth». Το έργο αποτελεί ισχυρή καταδίκη του ιμπεριαλισμού, ενώ η ανάγνωση του, ακόμη και σήμερα, αναστατώνει. Εστιάζει στις προσπάθειες του Marlow, Alter Ego του συγγραφέα. Ο Marlow ταξιδεύει σε άγνωστο αφρικανικό ποταμό εκ μέρους του εργοδότη του. Αποστολή του να φέρει πίσω έναν αγύρτη έμπορο ελεφαντόδοντου. Τον κύριο Kurtz. Η φήμη του προηγείται. Θεωρείται απεσταλμένος του οίκτου και της προόδου. Όσο όμως ο Marlow προχωρά, μεγεθύνεται η υπόδειξη ότι ο Kurtz έχει διαφθαρεί και βυθιστεί στην αγριότητα. Όσο πιο βαθιά πάει το πλοίο, τόσο πιο έντονη γίνεται η αίσθηση του επικείμενου κινδύνου. Παράλληλα, αινιγματικές προειδοποιήσεις και μια αιματηρή ενέδρα εκτινάσσουν την ένταση. Όταν τελικά βρίσκει τον Kurtz, ο Marlow αντικρίζει σκηνικό απίστευτης φαυλότητας. Ο ετοιμοθάνατος Kurtz ανεβαίνει στο πλοίο αλλά δεν τα καταφέρνει. Οι τελευταίες λέξεις που ψελλίζει είναι: «Η φρίκη! Η φρίκη!».

σκοτος1

Αθόρυβο ψυχολογικό θρίλερ

Η ανάγνωση, αλλά και η παρακολούθηση της ταινίας «Αποκάλυψη Τώρα» (σ.σ βασίστηκε στο βιβλίο) οδηγεί εύκολα στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για παραβολή πάνω στην ανθρώπινη φύση. Παρ’ όλα αυτά, ο ίδιος ο Κόνραντ έχει παραδεχτεί ότι το έργο στηρίχτηκε σε συγκεκριμένα γεγονότα στα οποία ήταν μάρτυρας. Συγκεκριμένα είπε πως «η εμπειρία έσπρωξε λίγο πιο πέρα τα αληθινά περιστατικά της υπόθεσης». Παρά τις όποιες ενστάσεις, «Η καρδιά του σκότους» αποτελεί ιστορικό ντοκουμέντο και ματιά πάνω στις τρομακτικές συνέπειες των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Το βιβλίο δεν είναι ένα ιδιαίτερο ταξιδιωτικό μυθιστόρημα, αλλά ένα «αθόρυβο» ψυχολογικό θρίλερ που φτάνει στο πιο σκοτεινό σημείο της ανθρώπινης ψυχής. Η βαθμιαία συνειδητοποίηση του Marlow για το τι συμβαίνει σε αυτή την ξεχασμένη γωνιά της γης, είναι σοκαριστική και ο πυρήνας αυτού του καθηλωτικού έργου.

Πηγές

-http://www.theguardian.com/books/2011/jan/23/heart-of-darkness-conrad-review

-http://www.gradesaver.com/heart-of-darkness

-http://www.cliffsnotes.com/literature/h/heart-of-darkness/about-heart-of-darkness

-Joseph Conrad: A Life, Zdzislaw Najder

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις