Πριν τη λευκή σελίδα

Μόμπι Ντικ, του Χέρμαν Μέλβιλ

| 25/09/2015

Τι υπάρχει στο «πριν» κάθε συγγραφέα, κάθε ποιητή; Σαν αναγνώστες βρισκόμαστε πάντα στο «μετά», στη στιγμή που «περπατάει» το έργο του κάθε λογοτέχνη. Τη στιγμή που κατεβάζουμε το βιβλίο από το ράφι και το ξεσκονίζουμε, ο δημιουργός «ξεσκονίζει» τις σκέψεις του, τις προσλαμβάνουσες και τα ερεθίσματα που θα οδηγήσουν το χέρι του στο χαρτί για να γράψει κάτι καινούριο. Η διαδικασία ίσως είναι επίπονη και κοπιαστική πνευματικά για τον ίδιο, όμως θέλουμε να συμμετάσχουμε. Το διάβασμα είναι απόλαυση, αλλά τι ήταν αυτό που άναψε τη σπίθα για να πάρει φωτιά η πένα και να «ζωντανέψει» η λευκή σελίδα; Ποια ήταν η αφορμή για να «γεννηθούν» τα μεγάλα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας; Ψάχνουμε, βρίσκουμε και απαντάμε.

  [hr]

Πώς “γεννήθηκε” ο “Μόμπι Ντικ” του Χέρμαν Μέλβιλ

Η απάντηση βρίσκεται στη… φάλαινα. Το μεγαθήριο που πρωταγωνιστεί σε αυτό το έπος και στο κυνήγι του. Την επαίσχυντη (ακόμη και σήμερα) φαλαινοθηρία. Στις αρχές του 19ου αιώνα ήταν σχεδόν το δυσάρεστο, επικίνδυνο και κακοπληρωμένο επάγγελμα. Η ζωή του φαλαινοθήρα ήταν βουτηγμένη στο λίπος και το αίμα με μεγάλα, ήσυχα, διαλείμματα που διακόπτονταν απότομα από βίαιους θανάτους. Το ταξίδι μπορούσε να κρατήσει ως και πέντε χρόνια και να φτάσει ως την άλλη άκρη της γης.

Από το 1712 οι αμερικανοί φαλαινοθήρες προμήθευαν τον δυτικό κόσμο με λάδι φάλαινας. Οι δρόμοι του Λονδίνου, της Νέας Υόρκης, του Βερολίνου και του Παρισιού φωτίζονταν απ’ αυτό. Οι μύλοι και οι μηχανές της Βιομηχανικής Επανάστασης δούλευαν με αυτό. Τα φαλαινοθηρικά ήταν τα τάνκερ της εποχής. Πρόσφεραν κέρδη και επιρροή στη νέα δημοκρατία (New England).

mdΟ Μέλβιλ αυτή ακριβώς την επιχείρηση κατέγραψε στο “Μόμπι Ντικ”. Εκδόθηκε το 1851. “Πλούσιο”, με 135 κεφάλαια. Γεμάτο με ό,τι γνώριζε για τις φάλαινες και τη φαλαινοθηρία μιας και είχε πείρα από τέτοια ταξίδια στα 1840. Το βιβλίο έγινε μοντέρνος αμερικάνικος μύθος υφασμένος γύρω από τη μάχη του ανθρώπου με τη φάλαινα. Ενσαρκωμένο στη μορφή τού καπετάνιου Εϊχαμπ. Δεν αρκούσε όμως αυτό για να “αιχμαλωτίσει” τους αναγνώστες. Χρειαζόταν κάτι συναρπαστικό. Μπορεί μια φάλαινα να επιτεθεί και να βυθίσει ένα μεγάλο πλοίο, όπως έκανε η άσπρη φάλαινα Μόμπι Ντικ στο τελευταία, αποκαλυπτικά κεφάλαια του βιβλίου; Η απάντηση είναι ναι.

Στις 12 Αυγούστου 1819, το φαλαινοθηρικό Έσεξ (265 μέτρα, 238 τόνοι) απέπλευσε από το Nantucket (νησί στον Ατλαντικό). Καπετάνιος ήταν ο Τζορτζ Πόλαρντ και ύπαρχος ο Όουεν Τσέις. Μέχρι τις 20 Νοεμβρίου το ταξίδι ήταν ήρεμο. Τότε φάνηκε να πλησιάζει ένα πλήθος φαλαινών και το κυνήγι ξεκίνησε. Το πλήρωμα άρχισε να βάλλει εναντίον των φαλαινών. Ο Τσέις έριξε το όπλο του σε μία απ’ αυτές. Την ίδια ώρα ο Πόλαρντ προσπαθούσε να χτυπήσει άλλη φάλαινα. Τότε, ο Τσέις είδε από πολύ κοντά ένα φυσητήρα να πηγαίνει στο μεγάλο σκάφος και να επιτίθεται. Σαν να ήθελε να πάρει εκδίκηση για τις υπόλοιπες φάλαινες. Τελικά, βύθισε το Έσεξ.

Η περίεργη συμπεριφορά του κύτους εξηγείται. Σύμφωνα με επιστήμονες που μελετούν τις φάλαινες, η εφόρμηση του θηρίου έγινε για να προστατέψει το μικρό του. Τότε, οι φαλαινοθήρες, δίχως καμία ευαισθησία, χτύπαγαν τα μικρά για να παρασύρουν τα μεγάλα. Όσον αφορά στον τίτλο, αυτός προήλθε από άρθρο νεοϋορκέζικου περιοδικού το 1839. Τιτλοφορούνταν “Mocha Dick: or the White Whale of the Pacific”.

Η επιστροφή του Μέλβιλ

Ο “Μόμπι Ντικ” ήταν το έκτο μυθιστόρημα του Χέρμαν Μέλβιλ. Βιβλίο-ορόσημο για την αμερικάνικη λογοτεχνία. Κατάφερε να αναμείξει διάφορα λογοτεχνικά στιλ. Λογοτεχνική περιπέτεια με ιστορικές λεπτομέρειες και επιστημονική βάση.

Την περίοδο που έγραφε το βιβλίο, η φήμη του είχε υποχωρήσει. Με τον “Μόμπι Ντικ” ήθελε να επιστρέψει στις ιστορίες που τον είχαν κάνει διάσημο. Μολαταύτα, το μυθιστόρημα πήρε διαφορετική τροπή. Ο ίδιος το θεωρούσε “ρομαντική, ευφάνταστη περιπέτεια”. Ωστόσο, η ολοκλήρωσή του δεν υπάκουε σε αυτούς τους χαρακτηρισμούς. Ο Μέλβιλ επηρεάστηκε από τον ομότεχνο και γείτονά του Ναθάνιελ Χόθορν. ‘Ετσι, στην πραγματικότητα δεν έμεινε και τόσο πιστός στη ρομαντική περιπέτεια που είχε υποσχεθεί στον εκδότη του μιας και η αφήγηση ήταν ζοφερή και παρεκβατική.

Η υποδοχή από κοινό και κριτικούς δεν ήταν και τόσο θερμή στην αρχή. Άπαντες περίμεναν μια ρομαντική περιπέτεια παρόμοια με αυτές που διάβαζαν στο ξεκίνημα του Μέλβιλ. Χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να αποκτήσει την αξία και τη φήμη του το βιβλίο και μόνο μετά τον θάνατο του συγγραφέα κατατάχθηκε στα σημαίνοντα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

hmelville

Πηγές

-http://www.telegraph.co.uk/culture/tvandradio/10500877/The-Whale-the-terrifying-real-voyage-that-inspired-Moby-Dick.html

-http://www.gradesaver.com/moby-dick

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις