«Έτσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα»

Το βιβλίο των Σπύρου και Γρηγόρη Σακελλαρόπουλου, «Έτσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα», με τα πλήρη πρακτικά και το ιστορικό των δικών του Νίκου Μπελογιάννη παρουσιάζουν οι εκδόσεις Τόπος την Τρίτη 22 Νοεμβρίου, στις 7 μ.μ. στην αίθουσα εκδηλώσεων της ΕΣΗΕΑ (Ακαδημίας 20, 1ος όροφος).

Στην παρουσίαση θα μιλήσουν: Γιώργος Λεονταρίτης, Δημοσιογράφος- Συγγραφέας, Ηλίας Νικολακόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιωάννα Παπαθανασίου, Ιστορικός- Ερευνήτρια στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, Σπύρος Σακελλαρόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, επιμελητής της έκδοσης. Συντονίζει ο δημοσιογράφος Διονύσης Ελευθεράτος.

«Η έκδοση αυτή», όπως αναφέρει το εκδοτικό, «παρουσιάζει για πρώτη φορά τα πλήρη πρακτικά των δύο δικών του Ν. Μπελογιάννη και των συντρόφων του, μεγάλο μέρος από τα σήματα Βαβούδη, τα υπομνήματα μετατροπής της θανατικής ποινής των Μπελογιάννη, Μπάτση και Καλούμενου σε ισόβια κάθειρξη, σχολιασμό για τον τρόπο διεξαγωγής καθώς και το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο πραγματοποιήθηκαν οι δίκες.

»Το περιεχόμενο των ιστορικών ντοκουμέντων συμβάλει στο να αποκτήσει ο αναγνώστης τη δική του οπτική απέναντι στα συγκεκριμένα δραματικά γεγονότα. Σε κάθε περίπτωση όμως δεν μπορεί να παρακάμψει καθοριστικούς παράγοντες διαμόρφωσης των ιστορικών εξελίξεων όπως: ο ρόλος των ΗΠΑ, το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινήθηκε η ηγεσία του ΚΚΕ και ιδιαίτερα ο Ν. Ζαχαριάδης, η αμφιθυμική στάση των κομμάτων του Κέντρου και συγκεκριμένα του Ν. Πλαστήρα, ο ρόλος του Θρόνου και του Στρατού.

»Η πρωτοτυπία της παρούσας μελέτης είναι πως σε ορισμένες περιπτώσεις το αρχειακό υλικό οδηγεί σε διαπιστώσεις εικονοκλαστικού χαρακτήρα: οι Αμερικανοί μόνο μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Κορέα βρέθηκαν να πρωτοστατούν στην επιβολή του αυταρχικού μετεμφυλιακού πλαισίου· η δράση του ΚΚΕ απείχε παρασάγγας από την πολιτική του «όπλου παρά πόδα»· η κυβέρνηση Πλαστήρα είχε πολύ σοβαρές ευθύνες για τις εκτελέσεις· το Παλάτι διαδραματίζει υποδεέστερο ρόλο σε σχέση με αυτό των ΗΠΑ και του Στρατού.(…)».

Το «Περιοδικό» είχε την χαρά και την τιμή να προδημοσιεύσει αποσπάσματα του βιβλίου, μέρος των οποίων αναδημοσιεύουμε σήμερα:

[hr]

«Η πρώτη δίκη που άρχισε στις 19 Οκτωβρίου αφορούσε το δίκτυο λειτουργίας του παράνοµου µηχανισµού αλλά λίγες µέρες µετά, στις 27 Οκτωβρίου, ανέλαβε πρωθυπουργός ο Πλαστήρας που είχε ως σηµαντικό άξονα της πολιτικής του τα µέτρα ειρήνευσης. Φυσικά, όπως είδαµε, πρόκειται για πολύ περιορισµένης εµβέλειας µέτρα αλλά, σε κάθε περίπτωση, µεταξύ αυτών συµπεριλαµβανόταν η µη πραγµατοποίηση εκτελέσεων στη βάση του 509. Μάλιστα, όπως φαίνεται στα πρακτικά, γίνεται και προσπάθεια για διακοπή της δίκης η οποία όµως προσκρούει στην αντίδραση του προέδρου του δικαστηρίου. Αυτή η δίκη περιλαµβάνει πληθώρα κατηγορουµένων (93) και οδηγεί σε 12 θανατικές καταδίκες, οι οποίες όµως δεν θα εκτελεστούν. Πολλοί κατηγορούµενοι κρατούν ηρωική στάση, αρκετοί θα θεωρηθούν άσχετοι µε την υπόθεση και θα αθωωθούν, ενώ κάποιες άλλες αθωώσεις οφείλονται ολοφάνερα στην αποκήρυξη του ΚΚΕ εκ µέρους των κατηγορουµένων.

Προφανώς, για όλους αυτούς τους λόγους, το αποτέλεσµα της εν λόγω δίκης δεν ήταν αυτό που επιθυµούσαν οι κυρίαρχες δυνάµεις. Η δεύτερη δίκη, η οποία θα προσδιοριστεί αµέσως µετά το τέλος της πρώτης, θα αφορά µικρότερο αριθµό κατηγορουµένων µε πολύ µεγαλύτερο βαθµό εµπλοκής και µε το πιο «βαρύ» κατηγορητήριο της κατασκοπείας. Το χαρακτηρίζουµε ως πιο «βαρύ» τόσο γιατί περιλάµβανε τη θανατική ποινή χωρίς τη δυνατότητα αυτόµατης µετατροπής της ποινής µέσω κυβερνητικής ρύθµισης αλλά µέσω παροχής χάριτος από το Συµβούλιο Χαρίτων ή από τον Βασιλιά, όσο και γιατί µια δίκη βάσει του 509 ουσιαστικά σήµαινε την ποινικοποίηση της µετεµφυλιακής συµµετοχής στο ΚΚΕ, αλλά µία δίκη βάσει του νόµου περί κατασκοπείας ήταν κάτι που δηµιουργούσε σαφώς µεγαλύτερες δυνατότητες νοµιµοποίησης των καταδικών. Έτσι διενεργήθηκε στη βάση της ύπαρξης των ασυρµάτων και πάνω σε καταδόσεις, µαρτυρίες προσώπων, παρακολουθήσεις κ.λπ.

Η δεύτερη δίκη είχε δύο διαστάσεις. Η πρώτη αφορούσε την πάλη ενάντια στο κοµµουνιστικό, ελληνικό και διεθνές, κίνηµα, και εδώ δεν υπάρχει διαφορά σε σχέση µε τη δεύτερη. Η δεύτερη διάσταση σχετιζόταν µε την προσπάθεια κάθετου διαχωρισµού µε τις δυνάµεις που µπορεί να επιδίωκαν όχι συνεργασία αλλά έστω και κάποιου είδους επαφή µε το ΚΚΕ. Βασικός άξονας ήταν η παρουσία Μπάτση στη δίκη. Ο Μπάτσης δεν είχε κάποια σχέση µε τους ασυρµάτους αλλά µόνο µε τη διακίνηση των οικονοµικών πόρων του παράνοµου µηχανισµού.

Ωστόσο, θα καταδικαστεί ακριβώς λόγω της καταγωγής και της επιστηµονικής του δραστηριότητας. Με το Η βαριά βιοµηχανία στην Ελλάδα αποδεικνύει πως µπορεί να υπάρχει ένας εναλλακτικός δρόµος παραγωγικής ανασυγκρότησης για τη χώρα εντελώς διαφορετικός από αυτόν που χάραζε η άρχουσα τάξη. Η αστική του καταγωγή έδειχνε πως η επιρροή του ΚΚΕ µπορούσε να διεµβολίσει ακόµη και γόνους της αντίπαλης τάξης. Ουσιαστικά, το νόηµα που έχει η καταδίκη Μπάτση είναι το εξής: καµία συνεργασία µε κανένα τρόπο µε το κοµµουνιστικό κόµµα. Έχει γραφτεί πως η πλευρά αυτή είχε µια συµβολική διάσταση. Τούτο αληθεύει εν µέρει, διότι η πολιτικο-πρακτική πλευρά της καταδίκης Μπάτση έχει επίσης µια ιδιαίτερη σηµασία. Πρόκειται για την παγίωση του αντικοµµουνισµού ως βασικού δια­χωριστικού στοιχείου και την καταδίκη των οποιωνδήποτε επαφών προο­δευτικών αστικών κοµµάτων µε το ΚΚ. Το ΚΚΕ δεν έπρεπε να έχει τη νοµιµοποίηση να χρησιµοποιεί διαύλους. Ο Μπελογιάννης, αλλά και το ΠΓ του ΚΚΕ, µε σχετική ανακοίνωσή του κατά τη διάρκεια της δίκης, απαντώντας σε αυτό, επιβεβαιώνουν τις επαφές µε ανώτερα στελέχη της κυβέρνησης, ενώ ταυτόχρονα έχει αρχίσει µια έντονη φηµολογία πως µέρος των σηµάτων Βαβούδη δεν έχει δοθεί στη δηµοσιότητα ακριβώς επειδή βεβαιώνει αυτές τις επαφές, ενώ πλανάται στον αέρα η φήµη πως το όνοµα Φουστανελάς που περιέχεται στον κώδικα Βαβούδη αντιστοιχεί στον Πλαστήρα. Από την πλευρά Μπελογιάννη-ΚΚΕ, η ενέργεια αυτή σήµανε πως όσες απαγορεύσεις και αν έθετε η άρχουσα τάξη, είναι τέτοια η εµβέλεια του Κοµµουνιστικού Κόµµατος που αναγκαστικά θα γίνονται επαφές µε προοδευτικά τµήµατα του αστικού πολιτικού προσωπικού.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Μπάτσης δεν αρκεί να αποκηρύξει το ΚΚΕ, ούτε να διατρανώσει την πίστη του στο αστικό καθεστώς και στις ΗΠΑ ζητώντας να τον στείλουν να πολεµήσει στην Κορέα, ούτε ακόµα το να αναφέρει συνεργάτες του στον παράνοµο µηχανισµό του ΚΚΕ. Πρέπει να φτάσει ένα βήµα παραπέρα, να συµµετάσχει ενεργά στη σκευωρία των αεροπόρων καταγγέλλοντας την υποτιθέµενη κοµµουνιστική συνοµωσία στο στράτευµα. ∆εν αρκεί, δηλαδή, να πει ό,τι γνωρίζει, ούτε να µεταµεληθεί, θα πρέπει να παίξει ενεργό ρόλο στους περαιτέρω σχεδιασµούς λέγοντας ψέµατα.

Έτσι, σε ατοµικό επίπεδο, οι Μπελογιάννης, Καλούµενος και Αργυριάδης θα εκτελεστούν λόγω των νευραλγικών θέσεων που κατείχαν στον µηχανισµό του ΚΚΕ (άσχετα αν οι δύο τελευταίοι θα διαχωρίσουν στη δίκη τη θέση τους σε σχέση µε το ΚΚΕ) ενώ ο Μπάτσης ως αποστάτης αστός που δεν δέχτηκε να συνεργαστεί µέχρι το τέλος, που δεν αποδέχτηκε να πει την ψευδή «αλήθεια» που έλεγε η τάξη του.(…)».