Συνομιλώντας...

“Χωρίς μαγνητόφωνο”, της Σταυρούλας Παπασπύρου

| 03/09/2019

 

 Τα πρόσωπα μένουν για πάντα στη μνήμη μας επειδή μιλάνε. Σκεφτείτε ότι χωρίς τον λόγο δεν μπορούμε να δικαιολογήσουμε την ύπαρξη και το πρόσωπό της. Ο λόγος είναι το σημάδι της, η πληγή που έχει ανάγκη για να ζει, να προσπαθεί και όταν φεύγει να είναι πάντα εκεί, με τη σημαία στο στήθος και μια λέξη-ταυτότητα. Ψάχνοντας τα πρόσωπα, ψάχνεις την ίδια τη ζωή, τα υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένη, ψάχνεις την αιτία, τη δύναμη και την αδυναμία, την ομορφιά και την ασχήμια, τη γνώση και τη σοφία, τις ερωτήσεις για τις οριστικές (;) απαντήσεις. Αν είσαι δημοσιογράφος η συνέντευξη είναι ο συντομότερος δρόμος για τα πρόσωπα. Καθόλου εύκολος όμως. Κάθε άλλο… Η αδιαφορία ως προς το τελικό αποτέλεσμα, η παραπλάνηση, η αδυναμία επικοινωνίας, παραμονεύουν για να εκθέσουν και να τιμωρήσουν τον δημοσιογράφο. Τα πρόσωπα σε κοιτάνε αλλά δεν σου χαρίζονται. Απαιτούν ακρίβεια, εντιμότητα, καλαισθησία, σεμνότητα και πάνω απ’ όλα διάθεση να ακούσεις. Να ακούσεις και να μάθεις και όταν έρθει η ώρα της παρουσίασης να περάσεις τον λόγο στο χαρτί. Χωρίς μαγνητόφωνο, για να μην κρύψουν οι λέξεις το πρόσωπο του λόγου.

Η Σταυρούλα Παπασπύρου μάς βάζει στον κόσμο της, αφού από το αρχείο της συγκεντρώνει συνεντεύξεις-συναντήσεις με σύγχρονους έλληνες λογοτέχνες. Γενναιόδωρο δίχως αμφιβολία και τολμηρό. Τολμηρό, γιατί η έμπειρη δημοσιογράφος αποφάσισε να μας δώσει πολύτιμες στιγμές που πλέον έχουν γίνει αυστηρά προσωπικές. Τη στιγμή της δημοσίευσης τους (κυρίως στην “Ελευθεροτυπία”) πέρναγαν και στο συλλογικό, όμως η φροντίδα να μείνουν στην κατοχή της τις έκανε προσωπικές. Η Παπασπύρου μας συστήνει, ξανά, πρόσωπα που κάτι είχαν να πουν (και έχουν) και με τη δική της μεσολάβηση είχαν και τον κατάλληλο τρόπο. Μεσολάβηση μέσω των ερωτήσεων φυσικά, αποτέλεσμα της προετοιμασίας και του σεβασμού απέναντι τους. Η Παπασπύρου επιβεβαιώνει -και δικαιώνει- τον ρόλο της δημοσιογράφου, μια και δείχνει ποιες είναι οι κατάλληλες ερωτήσεις. Αμεσες, εύστοχες και ερεθιστικές, διότι δίνουν στον συνομιλητή της την ευκαιρία να ανοιχτεί, να ζωηρέψει και να προκαλέσει/προσκαλέσει τον δημοσιογράφο σε μια ουσιαστική κουβέντα.

Το μυστικό της καλής συνέντευξης μας το δίνει στον πρόλογο. Εκεί μοιράζεται μαζί μας τη γλυκόπικρη εμπειρία που είχε όταν πήρε συνέντευξη, τέλη δεκαετίας ’80, από τη Διδώ Σωτηρίου. Νέα στο επάγγελμα, παρασύρθηκε από τον ενθουσιασμό και προσπάθησε να μεταφέρει τον λόγο της όσο το δυνατόν πιο πιστά. Το αποτέλεσμα δεν την δικαίωσε και την επομένη η Σωτηρίου την επέπληξε τηλεφωνικά. Το πάθημα έγινε μάθημα και στις δεκαετίες που ακολούθησαν απέφυγε τη χρήση μαγνητοφώνου. Κρατούσε σημειώσεις καταγράφοντας τα ουσιώδη και στο τέλος με πολλή προσοχή “σκηνοθετούσε” το τελικό κείμενο. Είτε το απέδιδε μέσω ερωτήσεων-απαντήσεων είτε με την ομαλή και σωστή ένταξη των απαντήσεων στη ροή του λόγου, η συνέντευξη διέθετε σφρίγος, ζωντάνια…

Το “Χωρίς μαγνητόφωνο” (Εκδόσεις Πόλις) αναδεικνύει τη δυσκολία και την αξία της συνέντευξης. Η Παπασπύρου στην προκειμένη περίπτωση δείχνει πώς μια συνέντευξη γίνεται σημαντική πληροφορία, γίνεται γνώση, γίνεται πρώτο θέμα χωρίς φθηνές μεθόδους, χωρίς αδιάκριτες ερωτήσεις. Από τις σελίδες παρελαύνουν οι Χρήστος Βακαλόπουλος, Θανάσης Βαλτινός, Μένης Κουμανταρέας, Διονύσης Χαριτόπουλος, Ρέα Γαλανάκη, Βασίλης Βασιλικός, Ζυράννα Ζατέλλη, Τίτος Πατρίκοις, κ.α. Βιβλίο που έχει να πει πολλά, βιβλιο-μάθημα, βιβλίο γεμάτο από την προσπάθεια και το ήθος της Σταυρούλας Παπασπύρου.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις