Τι συνέβη, λοιπόν στο Βέλγιο;

Τι έδειξαν οι βουλευτικές και ευρωπαϊκές εκλογές στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

| 31/05/2019

Στο Βέλγιο, την Κυριακή, εκτός από ευρωεκλογές, είχαμε και εθνικές εκλογές – το οποίο είναι πιο περίπλοκο από όσο φαίνεται.
Στο Βέλγιο λοιπόν, υπάρχει το ομοσπονδιακό κοινοβούλιο (από το οποίο προκύπτει και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση) και τα τοπικά (Φλάνδρα, Βαλλονία, Βρυξέλλες και γερμανόφωνη κοινότητα), από τα οποία προκύπτουν οι περιφερειακές κυβερνήσεις.
Στο Βέλγιο επίσης σχηματίζονται πάντα κυβερνήσεις συνεργασίας, το οποίο συμβαίνει λόγω του αναλογικού συστήματος, με αποτέλεσμα συχνά, εντελώς άσχετα μεταξύ τους κόμματα, να αναγκάζονται να συγκυβερνήσουν. Είναι μια ακόμα ενδιαφέρουσα πτυχή του περίφημου «βέλγικου συμβιβασμού» (compromis à la belge).

Το 2011, την εποχή της μακράς ακυβερνησίας, ο Elio di Rupo (γαλλόφωνος σοσιαλιστής) συνέταξε τις προτάσεις του για την επίλυση της κυβερνητικής κρίσης – οι προτάσεις αυτές περιλάμβαναν και μια σειρά από μέτρα λιτότητας, τα οποία κατόπιν, ως αρχηγός της κυβέρνησης που τελικά συστήθηκε με πολλούς κόπους, υλοποίησε.
Προφανώς και αναμενόμενα, ο κόσμος σιχάθηκε τους σοσιαλιστές και στις επόμενες εκλογές (πριν απο 3,5 χρόνια, ψήφισε με τρόπο ώστε να προκύψει η πιο δεξιά κυβέρνηση μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο: φιλελεύθεροι, δεξιοί και ακροδεξιοί φλαμανδοί.

Το διάσημο πλέον nVA: το nVA δεν είναι ένα φασιστικό κόμμα. Είναι ένα ακροδεξιό κόμμα της Φλάνδρας, που κυρίως επιδιώκει την απόσχιση της Φλάνδρας, ή τουλάχιστον “να μην πληρώνει η Φλάνδρα για τα επιδόματα των τεμπέληδων Γαλλόφωνων”. Το γιατί η Φλάνδρα είναι πλούσια και έχει τη μισή ανεργία από τη Βαλλονία (το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας, πάντως, το έχουν σταθερά οι Βρυξέλλες), είναι μια μεγάλη συζήτηση, που σίγουρα δεν είναι άσχετη με την κατάρρευση της βαριάς βιομηχανίας στη δεκαετία του ’80 (η βαριά βιομηχανία υπήρχε κυρίως στη Βαλλονία: ορυχεία, μεταλλουργία, χαλυβουργία κλπ) και τη στροφή της οικονομίας στον τριτογενή τομέα (στον οποίο η εμπορική, ναυτική και stock market Φλάνδρα τα πάει πολύ καλύτερα). Κατά τα άλλα, όπως συχνά συμβαίνει με τους ακρο/φαιο-δεξιούς, το οικονομικό πρόγραμμα του nVA θα το θαύμαζε η Μάγκι Θάτσερ.
Το nVA λοιπόν στις προηγούμενες εκλογές πήρε σχεδόν 38% και μαζί με τους γαλλόφωνους δεξιούς υλοποίησαν όσα μέτρα δεν είχαν προλάβει οι σοσιαλιστές.

Τα αποτελέσματα είναι: αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης, point system για τις συντάξεις, μειώσεις μισθών και επιδομάτων για ευπαθείς ομάδες (άνεργοι, ανύπαντρες μητέρες, student jobs κλπ), αυστηρότερες προϋποθέσεις για τα επιδόματα, σοβαρότατες περικοπές στην υγεία, την εκπαίδευση, τις κοινωνικές κατοικίες και το κράτος πρόνοιας… Η διαχείριση των οικονομικών των σχολείων, για παράδειγμα, είναι στη δικαιοδοσία των δήμων, ο προϋπολογισμός των οποίων έχει μειωθεί τα τελευταία έξι χρόνια ως και 4 δις. Στις Βρυξέλλες, την πρωτεύουσα της ΕΕ, υπάρχουν σχολεία που στεγάζονται σε κοντέηνερ ή που κάποιους μήνες λειτουργούν χωρίς θέρμανση. Τελοσπάντων, όλα αυτά, στην Ελλάδα, τα ξέρουμε καλά –έχει τη σημασία του βέβαια, το γεγονός ότι συμβαίνουν στην ίδια πόλη όπου εδρεύει η Κομισιόν.

Ας επιστρέψουμε στο Βέλγιο όμως. Το nVA έριξε την κυβέρνηση τα Χριστούγεννα (απέσυρε τη στήριξη και τους υπουργούς του, ώστε η κυβέρνηση να χάσει την πλειοψηφία στο ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο), επειδή ο πρωθυπουργός υπέγραψε τη συνθήκη του Marrakesh (info εδώ: https://en.wikipedia.org/wiki/Global_Compact_for_Migration) για το προσφυγικό και τη μετανάστευση. Το nVA γενικά δε θέλει οι δουλευταράδες Φλαμανδοί να πληρώνουν για κανένα φτωχό, άχρηστο, αμόρφωτο τεμπέλη, είτε είναι ξανθός Βαλλόνος είτε μαυριδερός Σύριος.
Μόνο που το nVA, εκτός από τις εθνικιστικές ακροδεξιές του απόψεις, έχει, όπως είπαμε ήδη, και ένα ακραία φιλελεύθερο οικονομικό πρόγραμμα, ένα θατσερικού τύπου οικονομικό πρόγραμμα – από την εφαρμογή του οποίου ΔΕΝ εξαιρέθηκαν οι εργατικοί και φιλότιμοι Φλαμανδοί.

Και εδώ μπαίνει στην εικόνα το Vlaams Belang, το οποίο είναι ένα κανονικά φασιστικό κόμμα, που μάλιστα στο παρελθόν λεγόταν Vlaams Blok και είχε τεθεί εκτός νόμου. Μαλάκωσε λίγο το ύφος και το λεξιλόγιό του, αποσυνδέθηκε (τύποις) από τις επιθέσεις εναντίον μαύρων, Αράβων, ομοφυλοφίλων (που γενικά συμβαίνουν, κυρίως στη Φλάνδρα), έβαλε κουστούμι-γραβάτα και εμφανίστηκε στις εκλογές με ένα πρόγραμμα… σχεδόν αριστερό (όχι αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης, 14€/ώρα, 1500€ κατώτατη σύνταξη), αλλά ούτε λέξη για φορολόγηση της μεγάλης περιουσίας, περιβαλλοντικά ζητήματα, για τις αυξήσεις στους φόρους στην ενέργεια (που έχουν κάνει τους λογαριασμούς να διπλασιαστούν τα τελευταία δύο χρόνια) κ.λπ. κ.λπ.

Το Vlaams Belang τα προτείνει όλα αυτά – για τους Βέλγους μόνο (και βασικά για τους Φλαμανδούς, αλλά έλα που κατεβαίνει και στην υπόλοιπη χώρα), και κατά τα άλλα θέλει “Να πάρουμε πίσω τις Βρυξέλλες” (από τους ξένους που είναι λίγο παραπάνω από 40% του πληθυσμού της πόλης και που έχουν αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια, και εμπλουτιστεί με Ισπανούς, Έλληνες, Πορτογάλους και Ιταλούς), να κλείσουν τα σύνορα και άλλα τέτοια..δημοκρατικά και ανθρωπιστικά.

Παρενθετικά και διευκρινιστικά, να σημειωθεί εδώ πως στο Βέλγιο, λόγω του ομοσπονδιακού συστήματος και της ιδιαιτερότητας των τριών εθνοτήτων, σε κάθε περιφέρεια κατεβαίνουν άλλα κόμματα, πχ άλλο κόμμα οι Φλαμανδοί σοσιαλιστές, άλλο οι Γαλλόφωνοι (και ένα τρίτο το βρυξελλιώτικο). Όμως υπάρχουν κόμματα που επιλέγουν το ενιαίο κατέβασμα (για συμβολικούς κυρίως λόγους): οι Πράσινοι και το Κόμμα εργασίας (PtB), τα περισσότερα της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς –και… το Vlaams Βelang!

Τα αποτελέσματα τα βλέπετε στην εικόνα. Το nVA πλήρωσε για το οικονομικό του πρόγραμμα, χάνοντας 8 έδρες στο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο, αλλά εξακολουθεί να είναι πρώτο κόμμα (4% μείον), ενώ το Vlaams Belang εκτοξεύτηκε στο 12% και κέρδισε 15 έδρες και 8 ποσοστιαίες μονάδες. Οι σοσιαλιστές καταποντίστηκαν, ενώ οι Πράσινοι σημείωσαν μια εντυπωσιακή άνοδο (σε συνέχεια των εξαιρετικά καλών αποτελεσμάτων που είχαν στις δημοτικές εκλογές πριν από επτά μήνες), καρπούμενοι τη δυσαρέσκεια προς τους σοσιαλιστές, αλλά και το πολύ δυναμικό κίνημα για το κλίμα. Όπως Ευρώπη, σα να λέμε.

Παράλληλα, υπάρχει και ο βέλγικος Σύριζα…. δηλαδή το PtB Το PtB κέρδισε 10 έδρες και περίπου 9% και εκπροσωπείται πλέον σε όλα τα κοινοβούλια. Τι είναι όμως το PtB; Πρόκειται για ένα κόμμα που πριν το 1989 τοποθετείτο στο χοτζικό-μαοϊκό ρεύμα. Μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ έκανε μια προσέγγιση προς τα παραδοσιακά κομμουνιστικά κόμματα που απέμειναν στην Ευρώπη και για αρκετά χρόνια βρισκόταν σε συνεργασία με το ΚΚΕ. Τα πράγματα άλλαξαν με την ελληνική κρίση και την ιλιγγιώδη άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ. Τότε, το PtB άλλαξε επίσης γραμμή πλεύσης, δήλωσε ανοιχτά την στήριξή του στο ΣΥΡΙΖΑ και μπήκε σε παρόμοια τροχιά. Από το 2015 και μετά όμως, αποφεύγει επιμελώς τη συζήτηση για την Ελλάδα. Στις προηγούμενες εθνικές εκλογές, είχε εκλέξει 2 βουλευτές στο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο και στη Βαλλονία, ενώ στις πρόσφατες δημοτικές, εξέλεξε συμβούλους σε μια σειρά από δήμους, σημειώνοντας τα υψηλότερά του ποσοστά από ποτέ.

Το PtB παρουσιάστηκε στις εθνικές και ευρωπαϊκές εκλογές της Κυριακής, με ένα…υπέροχο σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα (που κατ’αναλογίαν θυμίζει το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης): διεκδικεί τη φορολόγηση των πλουσίων (και γενικότερα μια πιο δίκαιη φορολόγηση), αύξηση μισθών και συντάξεων, επαναφορά του ορίου συνταξιοδότησης στα 65, επαναφορά των κομμένων επιδομάτων κλπ κλπ. Την ίδια στιγμμή, το σλόγκαν στο κεντρικό προεκλογικό του σποτάκι, ήταν επί λέξη:”χρειαζόμαστε τις ψήφους σας για να κάνουμε να ακουστεί η φωνή σας” – και οι αναγωγές που μπορούν να γίνουν είναι προφανείς.

Η άνοδος του PtB, όπως και αυτή των Πρασίνων και του Vlaams Belang, φανερώνουν κάτι που καλά γνωρίζουμε στην Ελλάδα: το πολιτικό σκηνικό αλλάζει (με ρυθμούς αργότερους από της Ελλάδας, πάντως αλλάζει): τα παραδοσιακά κόμματα τιμωρούνται (Χριστιανοδημοκράτες, Σοσιαλιστές), ο κόσμος αναζητά λύσεις αλλού: δεξιά ή αριστερά. Η άκρα δεξιά εκμεταλλεύεται με μαεστρία το εθνικό/ταυτοτικό/γλωσσικό ζήτημα, αλλά και το μεταναστευτικό πρόβλημα και φυσικά την καθίζηση του βιοτικού επιπέδου.

Οι Πράσινοι αποτελούν ό,τι πιο κεντρώο, δίνουν έμφαση σε ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, και προτείνουν ενδοσυστημικές ενσωματώσιμες λύσεις, που πείθουν όσους δεν έχουν υποστεί σημαντικές μειώσεις στο εισόδημά τους, αλλά κουράστηκαν πια από τα παραδοσιακά κόμματα.

Η αριστερά πάλι, είναι αντιμέτωπη με τα ίδια στοιχήματα όπως και στην Ελλάδα. Ο κόσμος την ακούει, πείθεται από αυτήν, τη στηρίζει. Παρά την αλλαζονική στάση του PtB προς τα μικρότερα αριστερά κόμματα και οργανώσεις, αυτά, στις πρόσφατες εκλογές, το στήριξαν ανοιχτά όσο και κριτικά, κρούοντας βέβαια τον κώδωνα του κινδύνου «συριζοποίησης». Η ανάγκη του κόσμου για λύσεις έξω από τα παραδοσιακά σχήματα είναι φανερή και αποτυπώνεται στα εκλογικά αποτελέσματα. Μένει να δούμε βέβαια, αν η ακροδεξιά θα καταφέρει να χτιστεί –κι αν η αριστερά θα καταφέρει να οδηγήσει σε ριζοσπαστικούς δρόμους. Εδώ έχει νόημα να σημειωθεί επίσης πως η συμμετοχή στις εκλογές άγγιξε το ποσοστό ρεκόρ του 89%, μάλλον το υψηλότερο σε όλη την Ευρώπη (στο Βέλγιο η ψήφος είναι υποχρεωτική και η συμμετοχή πάντα πάνω από 50%).

Τι σημαντικό συνέβη την Τετάρτη

Μετά τις εκλογές, ο βασιλιάς καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων ανάλογα με τα ποσοστά και τις έδρες τους, για να τους δώσει εντολή να σχηματίσουν κυβέρνηση ή να διερευνήσει τις προθέσεις τους, σχετικά με τη συμμετοχή σε ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
Η προηγούμενη φορά που βασιλιάς είχε καλέσει εκπρόσωπο φασιστικού κόμματος ήταν το 1936 (το 1978 είχε κληθεί ο αρχηγός του Vlaams Blok, αλλά αρνήθηκε την πρόσκληση, γιατί το Vlaams Blok ήταν αντιμοναρχικό).
Την Τετάρτη, ο βασιλιάς κάλεσε σε ακρόαση τον Tom Van Grieken, ηγέτη του Vlaams belang, σπάζοντας αυτό που εδώ λέμε cordon sanitaire (ή buffer zone) και ενώ όλα τα κόμματα, με εξαίρεση το nVA, έχουν αποκλείσει την πιθανότητα να συνεργαστούν μαζί του.

Η συνέχεια της διαδικασίας θα ήταν, ο βασιλιάς να ορίσει έναν «informateur», ένα πολιτικό πρόσωπο που θα αναλάβει τις διαπραγματεύσεις με τους αρχηγούς των κομμάτων για να σχηματιστεί κυβέρνηση. Είθισται το πρόσωπο αυτό να προέρχεται από το κόμμα που σημείωσε τα πιο θετικά εκλογικά αποτελέσματα – εν προκειμένω το Vlaams Belang, το PtB ή οι Πράσινοι. Εν τέλει βέβαια, ο βασιλιάς, σε μια απόπειρα να μην πολωθεί κι άλλο το ήδη τεταμένο κλίμα, όρισε δύο informateurs αντί για έναν : τον γαλλόφωνο φιλελεύθερο Didier Reynders και τον φλαμανδό σοσιαλιστή Johan Vande Lanotte: ασχέτως πώς ψήφισε ο κόσμος, τα παραδοσιακά κόμματα παραμένουν στο προσκήνιο.

Το πραγματικά ελπιδοφόρο μήνυμα είναι η αντιφασιστική πορεία της Τρίτης που, ενώ οργανώθηκε μέσα σε 2 μόνο μέρες, έβγαλε πάνω από 6500 ανθρώπους στους δρόμους των Βρυξελλών (μαζικές πορείες έγιναν και σε άλλες πόλεις, όπως η Γάνδη και η Λιέγη), οι οποίοι σε 4 τουλάχιστον γλώσσες έστειλαν το μήνυμα
¡No pasaran!