«Το τούνελ», του Γουίλιαμ Χ. Γκας

Αυτά που μας τσαλάκωσαν

| 10/06/2022

Το βιβλίο είναι η έξοδος προς τον γκρεμό, προς τη θάλασσα, προς τον ήλιο, εκεί τέλος πάντων που αναπνέει η ζωή. Μέχρι να φτάσει εκεί ο συγγραφέας σαν τον τυφλοπόντικα κινείται. Μάλλον, σαν το «ζώο-καλλιτέχνης» του Κάφκα. Ναι, από τα καθοριστικά για τη ζωή μας «καφκικά» τούνελ, στο «Τούνελ» (Εκδόσεις Καστανιώτη) του Γουίλιαμ Χ. Γκας. Το φιλόδοξο και απαιτητικό βιβλίο του επικοινωνεί με τον κόσμο του μεγάλου Κάφκα. Στην περίπτωση του Γκας έχουμε να κάνουμε με τον ασύνορο εσωτερικό μας κόσμο. Και στη δική του -του συγγραφέα- έχουμε να κάνουμε με τη διαδρομή από το σκοτάδι ως την αρχή του φωτός. «Το τούνελ» είναι η επιστροφή μας στα σημάδια που αφήσαμε, στα αποτυπώματα που παραχωρήσαμε και σε αυτά που με βία μας πήραν. Ο Γκας μας δείχνει ότι από τη ζωή μας λίγα κρατάμε. Τα περισσότερα μένουν σε έναν απροσδιόριστο χωροχρόνο και μόλις η μνήμη σβήσει, σβήνονται κι αυτά. Ο Γκας βυθίζεται σε όλα αυτά που χρησιμοποιήθηκαν, μας χρησιμοποίησαν, σε αυτά που μας τσαλάκωσαν και σε αυτά που μας πόνεσαν και μας διαμόρφωσαν. «Το τούνελ» είναι «Το κτίσμα» του αμερικανού συγγραφέα και στις υπόγειες διαδρομές του θα χαθούμε και σίγουρα θα βρεθούμε.

Ο Γκας επιστρέφει στο χάος που περιβάλλει και ορίζει τον δημιουργό. Δεν το κάνει, όμως, για να το τακτοποιήσει. Δεν θα μπορούσε άλλωστε. Η επιστροφή γίνεται για να κατανοηθεί το συγγραφικό παρόν και ίσως να προσδιοριστεί το μέλλον. Το να γράφεις ισοδυναμεί με την προσφορά νέας ζωής! Η διαδικασία έχει αρχή, μέση και τέλος που γίνεται πάλι αρχή. Η πορεία από το μηδέν στο άπειρο δεν είναι ακύμαντη και ανέφελη. Οι παρεκκλίσεις, οι πτώσεις, οι αναπάντεχες συναντήσεις, τα ξαφνικά εμπόδια, σε δοκιμάζουν, σε προκαλούν, σου ζητάνε να συγκρουστείς και κάτι να θυσιάσεις. Ο Γκας εμφανίζει τις ωδίνες της δημιουργίας και στο αθέατο σύμπαν εξηγεί την όψη αυτού που μας προσφέρεται. Πίσω από τις λέξεις κρύβονται ελπίδες που επιβεβαιώθηκαν, διαψεύστηκαν, λύπες, χαρές, μνήμες μικρές και μεγάλες. Στο «Τούνελ» εξυψώνεται ο δεύτερος μεγαλύτερος συγγραφέας μετά τον ποιητή, ο ιστορικός! Ναι, η μελέτη και καταγραφή της Ιστορίας δεν είναι κάτι αδιάφορο, πληκτικό, κλεισμένο σε αποστειρωμένο περιβάλλον. Ο ιστορικός κινείται στα κατεστραμμένα μονοπάτια του κόσμου που υπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει. «Το τούνελ» ενώνει τον επιστήμονα με τον αδιαμόρφωτο άνθρωπο.

Να ποια είναι η ιστορία του βιβλίου. Ο αφηγητής είναι ένας διακεκριμένος άντρας στα πενήντα του, ο Γουίλιαμ Φρέντερικ Κόλερ, καθηγητής πανεπιστημίου κάπου στις μεσοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ. Το βασικό θέμα που τον απασχολεί είναι το «Τρίτο Ράιχ». Έχει ολοκληρώσει το μεγάλο του έργο, μια μελέτη με τίτλο «Ενοχή και αθωότητα στη χιτλερική Γερμανία». Το μόνο που μένει είναι η εισαγωγή. Αντί για εισαγωγή, όμως, αρχίζει να γράφει ένα άλλο βιβλίο, μια άλλη ιστορία, την ιστορία του ίδιου του ιστορικού. Από δω αρχίζει η κατάβαση στον κόσμο που δύσκολα αναγνωρίζεται, στον κόσμο που μας πάει στην αρχή των πάντων! Ο κόσμος του Γκας είναι σαν αυτόν του Κάφκα στο «Κτίσμα», πολύμορφος και ποτέ δεν του λείπουν οι δυσάρεστες εκπλήξεις. Το αφηγηματικό ύφος διαθέτει ριζοσπαστικό πνεύμα και το ρίσκο για τον Γκας είναι μεγάλο. «Το τούνελ» είναι ένα πείραμα που δεν σταματά ποτέ και όπως σημειώνεται στην έκδοση ένα βιβλίο που διαμορφωνόταν επί τριάντα χρόνια. Ο Γκας δοκιμάζει (λογοτεχνικά) σχήματα, μορφές και οι σελίδες γίνονται σύμβολα που πάλλονται από ενέργεια και βασανισμένη σκέψη. Το μεταφραστικό έργο του Γιώργου Κυριαζή ήταν πολύ δύσκολο. Ο λόγος τους Γκας ξεφεύγει από τις κλασικές, βατές, γραμματικές νόρμες και το πειραματικό αγγίζει το παραληρηματικό. Το αποτέλεσμα διαθέτει σφρίγος και συνοχή και πρέπει να το πιστώσουμε στον Κυριαζή.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις