AUDITORIUM - Τζαζ μουσικές για την γκρίζα εποχή της πανδημίας  

Δεν είναι καθόλου καινούρια τούτη η στήλη. Έκανε την πορεία της για αρκετό καιρό στο παρελθόν («Δίφωνο», «Jazz& Τζαζ») πέρασε στην διαθεσιμότητα και έρχεται και πάλι στο προσκήνιο του φιλόξενου «Περιοδικού». Κυρίως νέες μουσικές παρουσιάζει αλλά δεν παραλείπει να μεταφέρει δημιουργικές προτάσεις από το κυρίως ρεύμα τής δισκογραφίας. Το βασικό χαρακτηριστικό της είναι η συνοπτική αλλά ουσιαστική παρουσίαση των καλλιτεχνικών προϊόντων.

Ηχογραφημένο ζωντανά -την τελευταία νύχτα μιας Ευρωπαϊκής περιοδείας- το διπλό αυτό άλμπουμ του μεγάλου πιανίστα και συνθέτη Keith Jarrett, με τίτλο “Munich 2016”, περιέχει δέκα κομμάτια καθαρού αυτοσχεδιασμού συν τρία τζαζ στάνταρ. Ευχάριστη έκπληξη προκαλεί η δυναμική του μουσικού, βεβαίως, η ευρηματικότητά του, η ικανότητά του να εναλλάσσει μπλουζ και φολκ μελωδικές γραμμές με πολυρυθμίες και πολυσύνθετες  αρμονικές. Αλλά και στα τρία κλασικά κομμάτια -“It’s A Lonesome Old Town” ή “Somewhere Over The Rainbow”- προσθέτει πέρα από το έντονο συναίσθημα μια βιρτουοζιτέ στον τρόπο ελεύθερης εξέλιξης του τραγουδιού, σήμα κατατεθέν του Αμερικανού καλλιτέχνη.

Το κουαρτέτο της Γερμανίδας πιανίστριας και συνθέτριας Julia Hülsmann μεγαλώνει το προηγούμενο τρίο της -Marc Muellbauer (ακουστικό μπάσο) και Heinrich Köbberling (κρουστά)- με τον σαξοφωνίστα Uli Kemperdorff, όπου συνεισφέρουν όλοι στις συνθέσεις με την καλλιτέχνιδα να προσφέρει πέντε νέα κομμάτια. Και είναι αλήθεια πως η δυναμικότητα του συνόλου μεγαλώνει σε διαύγεια ήχου καθώς το τενόρο σαξόφωνο του UK δίνει στο “Not Far From Here” (τι τίτλος!) την δυνατότητα να απλωθεί στον δημιουργικό χώρο τής φρι τζαζ –  άκου,“Le Mistral”. Επίσης στο δίσκο υπάρχει και η απολαυστική εκτέλεση του “This Is Not America” του Bowie, σύνθεση υπογεγραμμένη και από τους Pat Metheny-Lyle Mays σε δυο εκδοχές- με κουαρτέτο και σόλο πιάνο.

Μισοί Νορβηγοί και μισοί Πολωνοί στο κουαρτέτο τού άλτο σαξοφωνίστα Maciej Obara, στον δεύτερό δίσκο του για την ECM, υπό τον τίτλο “Three Crowns” όπου ανάμεσα στις συνθέσεις του Πολωνού μουσικού φιγουράρουν και δυο κομμάτια του συμπατριώτη του Henryk Górecki, εκ των σημαντικότερων σύγχρονων έντεχνων συνθετών. Τώρα, τόσο η ερμηνεία του Obara όσο και των υπολοίπων παικτών έρχεται από -αλλά και προχωράει- την παράδοση που χάραξε ο μέγιστος τρομπετίστας Tomasz Stanko με την αίσθηση της ατονάλ μελωδίας και τα περίτεχνα αυτοσχεδιαστικά περάσματα, καλαίσθητης δομής.

Εικοσιπέντε χρόνια μετά την πρώτη συνεργασία του Νορβηγού σαξοφωνίστα Jan Garbarek με το βρετανικό φωνητικό κουαρτέτο The Hilliard Ensemble, κυκλοφορεί η τέταρτη σύμπραξή τους, “Remember Me, My Dear”.  Οι εκτελέσεις περιλαμβάνουν το ρεπερτόριο που συχνά παίζουν στις συναυλίες τους: Arvo Pärt, Perotin, Hildegard Von Bingen, Komitas, Guillaume Le Rouge συν μερικά ανώνυμα τραγούδια του Μεσαίωνα. Και είναι τόσο θεσπέσια η αισθητική εικόνα καθώς το πνευστό διανθίζει τις ουράνιες, σχεδόν, φωνές, ώστε το ακροατήριο, κυριολεκτικά, καθηλώνεται απέναντι σε αυτήν την αιθέρια μουσική φαντασία.

Σε αντίθεση με την πρώτη συνεργασία του, “Obsidian”-στην ετικέτα της ECM-  για σόλο εκκλησιαστικό όργανο, ο Βρετανός μουσικός Kit Downess επιλέγει στο “Dreamlife Of Debris” περισσότερο το πιάνο ενώ συνεργάζεται με ικανότατο κουϊντέτο αποτελούμενο από τενόρο σαξόφωνο, τσέλο, κιθάρα και ντραμς. Τούτων δοθέντων και αν πάρουμε υπ’ όψη πως ο KD έχει μεγάλη πείρα ένεκα πολλαπλών ηχογραφήσεων -προσωπικών αλλά και ως sideman, σε διάφορα στιλ μουσικής-  είναι στιγμές στο άλμπουμ που ακούγονται ονειρικές, όπως το “M7”, με τους αυτοσχεδιασμούς του οργάνου να πλημμυρίζουν τον χώρο.

Ηχογραφημένη στην ιστορική σάλα κονσέρτων Reitstadel Neumarkt στην Βαυαρία, το “Prism II” λειτουργεί ως σίκουελ του πρώτου ομώνυμου άλμπουμ του Danish String Quartet όπου εδώ ερευνώνται ξανά οι εκλεκτικές, ερμηνευτικές συγγένειες ανάμεσα σε Μπετόβεν, Μπαχ και, τούτη την φορά, σε Schnittke. Μια φούγκα από το «Καλώς Συγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο» ομού μετά του «Κουαρτέτου Εγχόρδων Op. 130” του Μπετόβεν και του «Κουαρτέτου Εγχόρδων Νο. 3» του Schnittke μας δίνουν τη γραμμή δημιουργίας από το μπαρόκ έως τα σήμερα – πώς ο τελευταίος έχει σφόδρα επηρεαστεί από τους πρώτους. Το Δανέζικο κουαρτέτο γεφυρώνει απολαυστικά και δυναμικά με την ηχητική του αυτό το εγχείρημα!

Το ντουέτο της Βραζιλιάνας αοιδού και τραγουδοποιού Grazie Wirtti και του Αργεντινού κιθαρίστα, συνθέτη και ενορχηστρωτή Matias Arriazu κυκλοφόρησε το άλμπουμ “Caçador de Infância”-για την ετικέτα Carmo, του σπουδαίου Egberto Gismonti- όπου ο συμπατριώτης τής Wirtti συνυπογράφει στίχους και συνθέσεις με τον Arriazu στο τιμόνι της παραγωγής. Τα τραγούδια τους διαπνέονται από διάθεση ανανέωσης στα πλαίσια της τζαζ έκφρασης καθώς εξερευνούν ιδιαίτερες  ερμηνευτικές φόρμες. Η οκτάχορδη ακουστική κιθάρα, η εύπλαστη και ταυτόχρονα δυναμική γυναικεία φωνή δομούν, μέσα στην λιτότητά τους, μελωδίες περίτεχνες.

Γέννημα θρέμμα του Ρίο Ντε Τζανέιρο, ο Daniel Murray, σπούδασε κλασική κιθάρα και σύνθεση σχηματίζοντας ένα ντουέτο με ρεπερτόριο για δυο κιθάρες. Εδώ και χρόνια κυκλοφορεί μια σειρά δίσκους υπό τον γενικό τίτλο “Universos”. Και αν τα προηγούμενα ομότιτλα έργα του εστίαζαν στην αβάντ γκαρ ή στην ηλεκτροακουστική στο “Viãolo Solo    (Universo Musical de Egberto Gismondi)” καθίσταται σαφές πως αυτή την φορά την αποκλειστικότητα έχει ο Gismondi που και εδώ κρατά την παραγωγή. Είναι δε τόσο ζωντανά εκτελεσμένα και με τέτοια άνεση σε συνθέσεις δύσκολες -μαζί και οι αυτοσχεδιαστικές παρεκβάσεις- ώστε φορές φορές νομίζεις πως είναι ο δημιουργός τους πίσω από την κιθάρα!

Έκτο άλμπουμ για το Σκανδιναβικό κουαρτέτο Tonbrucket, του σχήματος που ίδρυσε ο μπασίστας Dan Berglund αμέσως μετά το τέλος των Esbjörn Svensson Trio, ύστερα απ’ τον αδόκητο θάνατο του ηγέτη τους. Το “Masters Of Fog” περιέχει συνθέσεις κυρίως του Berglund και του κιθαρίστα Johan Lindström και όπως και τα προηγούμενα LP τους έλκουν εν μέρει τις επιρροές τους από το προηγούμενο τρίο του μπασίστα αλλά και πιο πέρα, δανείζονται ρυθμούς από τις ινστρουμένταλ μπάντες των 60’s, το χαρντ ροκ, τις κάντρι μπαλάντες και βεβαίως την τζαζ όσον αφορά στον αυτοσχεδιασμό και την πρωτοτυπία των συνεχών εναλλαγών.

Black String ονομάζεται το νοτιοκορεάτικο κουαρτέτο και το “Karma” είναι το δεύτερο άλμπουμ τους για τη γερμανική ετικέτα ACT. Το ενδιαφέρον είναι πως οι μουσικοί παίζουν, κυρίως, ντόπια παραδοσιακά όργανα με κυρίαρχο το geomungo (αρχαίο κανονάκι) συν διάφορα κρουστά μαζί με κιθάρες, φωνή και ηλεκτρονικά ενώ μπερδεύουν δημιουργικά  παλαιά Ασιάτικη μουσική, ροκ, μπλουζ, ελεκτρόνικα, Βουδιστικούς ύμνους, Ornette Coleman και Radiohead! Αρωγός στο πρότζεκτ ο σημαντικός Βιετναμέζος κιθαρίστας Nguyên Lê έτσι ώστε να συμπληρωθεί η πλοήγηση σε αυτό το ψυχεδελικό, υπνωτικό, ποστ- ροκ σφαιρικό ταξίδι.

Πραγματικό σούπερ γκρουπ, με την  ουσιαστική έννοια  του όρου, οι 4 Wheel Drive, αποτελούνται από δυο Γερμανούς –Michael Wollny (πιάνο), Wolfgang Haffner (κρουστά)- συν δυο Σουηδούς –Nils Landgren (τρομπόνι και φωνητικά), Lars Danielsson (μπάσο και τσέλο)- παρουσιάζουν εδώ την ζωντανή εκδοχή του προηγούμενου στούντιο άλμπουμ τους με τίτλο – ποιόν άλλο;- “4 Wheel Drive Live”. Μοιρασμένες συνθέσεις μαζί με δύο των Police και μια των Genesis, της άνευ Gabriel περιόδου. Περφόρμανς υψηλής πιστότητας και έμπνευσης μέσα σε ροκ περιβάλλον με ενίοτε φάνκυ ρυθμολογίες, ομαδικούς αυτοσχεδιασμούς και εξαιρετικά σόλι από το κάθε μέλος σε μια συναυλία που καταλαβαίνεις πως οι μουσικοί συνδυάζονται με άνεση μεταξύ τους και περνάνε καλά, μαζί και εμείς.

Όπου συναντούμε ξανά τον Βιετναμέζο -με έδρα το Παρίσι- κιθαρίστα και συνθέτη Ngugên Lê στον πιο πρόσφατο προσωπικό δίσκο, με το “Overseas” να συγκεντρώνει εννιά συμπατριώτες μουσικούς τής διασποράς. Η εν λόγω δουλειά που γεννήθηκε για τις ανάγκες του Cirque-Nouveau, συνδυάζει χορό, ακροβατικά και μουσική για την οποία ο NL έχτισε ένα αμάλγαμα τζαζ, παραδοσιακών σκοπών της πατρίδας του, χιπ χοπ, κιθαριστικών  αυτοσχεδιασμών σχολής Hendrix. Ένας καθρέφτης σύγχρονης αστικής μουσικής από την μακρινή χώρα της Άπω Ανατολής.

Υπό το όνομα Crosscurrents Trio λειτουργούν τρεις προσωπικότητες της σύγχρονης τζαζ: Dave Holland, ακουστικό μπάσο, Chris Potter, σοπράνο και τενόρο σαξόφωνο και Zakir Hussain, τάμπλα και άλλα παραδοσιακά Ινδικά κρουστά. Στο “Good Hope”-τίτλος με νόημα για αυτούς τους καιρούς- μοιράζονται ακριβοδίκαια συνθέσεις και σολιστικούς αυτοσχεδιασμούς έτσι ώστε στα οκτώ κομμάτια του δίσκου το ικανότατο αυτό τρίο να δημιουργεί ελκυστικότατες αισθητικές, ρυθμικές γέφυρες ανάμεσα σε  Ανατολή και Δύση. Και επειδή, ακριβώς, υπάρχει η λιτότητα στα μουσικά όργανα αποκαλύπτεται εμφατικά ο τρόπος έκφρασης καθενός από αυτά!

Περίπου τον ίδιο τίτλο –“Hope”– έχει και το άλμπουμ του Αμερικανού πιανίστα Kevin Hays και του κιθαρίστα Lionel Loueke από το Μπενίν της Αφρικής. Έμπειροι μουσικοί και οι δυο -δεκάδες οι συνεργασίες τους με γνωστά ονόματα του χώρου- βρίσκονται μαζί στο στούντιο για πρώτη φορά με πέντε συνθέσεις ο καθένας, συν ένα παραδοσιακό κομμάτι, με το κλασικότροπο τζαζέ πιάνο και την ακουστική κιθάρα σε ρυθμούς Δυτικής Αφρικής αλλά μαζί με ολιγάριθμα τραγουδίσματα  – “Feuilles- O”, ο Loueke, “Sweet Caroline”, o Hays.

Στον τρίτο δίσκο το δυναμικό τρίο από την Φιλανδία -το Aki Rissanen Trio– με τον ίδιο στο πιάνο, τον Antti Lötjönen στο ακουστικό μπάσο και έναν από του πιο σημαντικούς Ευρωπαίους κρουστούς, τον Teppo  Mäkynen. Στο τρίτο τους εγχείρημα, “Art In Motion”, οι μουσικοί προχωρούν παραπέρα την ηχητική μίξη μιας σύγχρονης τζαζ σε συνδυασμό με την σκανδιναβική και την δυτική μουσική κληρονομιά. Όπως ισχυρίζονται οι μουσικοί, επηρεάστηκαν σφόδρα από Brad Mehldau, Esbjörn Svensson Trio και πιο πέρα -Σατί, Λίγκετι, Στραβίνσκι, Μπαχ, Περγκολέζι και Τζεσουάλντο- ενώ ερμηνεύουν μια σύνθεση του τελευταίου.

Ομολογουμένως, ίσως, το καλύτερο τρίο των τελευταίων δεκαετιών στην Ευρώπη, οι Σουηδοί e.s.t. του αδικοχαμένου πιανίστα Esbjörn Svensson – οι υπόλοιποι δυο, Dan Berglund (ακουστικό μπάσο) και Magnus Öström (κρουστά). Διπλό λάιβ στο Γκέτεμποργκ, τον Οκτώβριο του μακρινού 2001 με το συγκρότημα να συνεχίζει την ανοδική πορεία δημιουργίας παίζοντας κομμάτια από τα άλμπουμ “From Gagarin’s Point Of View” και “Good Morning Susie Soho” μαζί  με το “Bowling” που δεν υπάρχει σε κανένα από τα cd του τρίο. Από την ασφαλή απόσταση των είκοσι περίπου χρόνων άνετα μπορούμε να ομολογήσουμε πως η δύναμη και η πληρότητα του παιξίματος είναι τέτοια ώστε καθηλώνουν ακόμη και τον αποστασιοποιημένο ακροατή των ηχείων. Επιπλέον, αποτελεί προπομπό για μια σειρά από άκρως ενδιαφέροντα έργα με αποκορύφωμα το “Leucoyte”.

Για περισσότερες  πληροφορίες εδώ: https://www.facebook.com/AN-MUSIC-194639600602630