Κάπου στην Αφρική. Στις απέραντες, άγριες εκτάσεις όπου βόσκουν χιλιάδες αντιλόπες, ζέβρες, γκνου και άλλα πλάσματα, άλλοι πάνε διακοπές. Γερμανοί και Αυστριακοί τουρίστες-κυνηγοί διασχίζουν τη σαβάνα, στήνουν καραούλι, παραμονεύουν τη λεία τους. Πυροβολούν, αφήνουν ένα λυγμό ενθουσιασμού και ποζάρουν μπροστά στα ζώα που σκότωσαν.
«Lust for Li…» CUT! Όχι, δεν πάει μάλλον, έτσι. Τα nineties πέρασαν, είμαστε σε άλλον αιώνα και όποιος περιμένει μια επανάληψη για ικανοποίηση της φιλμικής του νοσταλγίας, απλά να το ξεχάσει. Ο Danny Boyle δεν πέφτει στην μεθοδευμένη λούμπα της εμπορικής εκμετάλλευσης, μα δομεί εκ νέου μια ιστορία χωρίς να απομακρύνεται διόλου από την αρχική βάση. Είτε έτσι (1996), είτε αλλιώς (2017), οι ταινίες προβάλλουν την ευρωπαϊκή πραγματικότητα σε πλάνα realpolitic. Γιατί είτε με ηρωίνες… είτε όχι, η μόλυνση από τον κοινωνικό βόθρο συνεχίζεται. Choose life ακούμε, αλλά τελικά τι ακριβώς δικαιούμαστε να διαλέξουμε;
Σε συνέχεια της δήλωσης του πολυβραβευμένου σκηνοθέτη Asghar Farhadi, οι 5 υποψήφιοι για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, μια μέρα πριν το πανηγύρι “βραβείων” των Όσκαρ, ενώθηκαν και βγάλανε κοινή ανακοίνωση, εκφράζοντας “την ομόφωνη και κατηγορηματική τους αποδοκιμασία για το κλίμα φανατισμού και εθνικισμού που βλέπουν σήμερα στις ΗΠΑ”.
Aν περιμένετε βιογραφία ή ντοκιμαντερίστικη ακρίβεια, ξεχάστε το. Η ταινία δεν είναι κινηματογραφική απόδοση της Wikipedia, ούτε μελέτη στην προσωπικότητα του. Δείτε το, καλύτερα, σαν τον χορό των στίχων του ποιητή μέσα στην Ιστορία. Και με τα νερά και με τα απόνερα της. Και μέσα από αυτό ο Neruda θα απολέσει, επιτέλους, την ιδιότητα του ανέγγιχτου και άρα πρόσκαιρου μνημείου και θα μετατραπεί σε μια αγαπητή ανθρώπινη ιδιοφυία, που γκρεμίζει ήθη και εξουσίες.
Το «4.1 miles», το προτεινόμενο για Όσκαρ μικρού μήκους ελληνικό ντοκιμαντέρ, με θέμα τους πρόσφυγες όφειλε να δομήσει μια άποψη, με περισσότερο σεβασμό, με περισσότερη ευθύνη, περισσότερη ειλικρίνεια. Ωστόσο, επέλεξε να προτάξει έναν ανώδυνο συμβιβασμό, έναν κούφιο «ανθρωπισμό» και δυστυχώς μια βραβευτική λογική τύπου «εφόσον πουλάει ο θάνατος, θάνατο θα δώσω». Η “χρήση” και “χρησιμοποίηση” του όλου προσφυγικού ζητήματος μεταφράζει την ανθρωπιά μας εν τέλει σε στατιστική, λόγω της δράσης της συνήθειας να βλέπουμε πτώματα, να βλέπουμε θάνατο, να βλέπουμε και να παρατηρούμε τον πόνο του άλλου, αποστασιοποιημένοι, μη κοινωνοί, παρατηρητές και όχι δρώντες.
“Προφανώς, το σπουδαιότερο κομπλιμέντο που μπορεί να κάνει ο πολιτισμός μας στους καλλιτέχνες στις μέρες μας είναι να εμφανιστούν σε διαφήμιση – ακόμα καλύτερα, γυμνοί γουργουρίζοντας στο καπό ενός νέου αυτοκινήτου…” δηλώνει ο Tom Waits, ενώ κάποιοι “συνάδελφοι” του, όπως οι αδελφοί Coen, o Peter Fonda και οι Steppenwolf, δεν ξέρουν παρά να πανηγυρίζουν θλιβερά με την ταπείνωση τους σε διαφήμιση της Mercedes.
Το «Persona» μοιάζει να είναι το αποκορύφωμα της τέχνης του Bergman, παίρνοντας υπόψη πως παρέμεινε 50 χρόνια (!) μετά, ένα μνημειώδες έργο μελέτης της ανθρώπινης προσωπικότητας, δίχως σκουριά πάνω του, δίχως μια άσπρη τρίχα. Οι προσεγγίσεις για «την καλύτερη ταινία που φτιάχτηκε πότε», σύμφωνα με την Susan Sontag, εκατοντάδες. Στην θεατρική του απόδοση οι συντελεστές έρχονται αντιμέτωποι με ένα μνημειώδες έργο τεραστίων διαστάσεων, και καταφέρνουν να επιβεβαιώσουν ξανά την γοητευτική και οδυνηρή του αλήθεια.
Το σινεμά δεν είναι πλέον πεδίο εκμετάλλευσης μονάχα των στούντιο και του βιομηχανικού συμπλέγματος αλλά έχει γίνει αρκετά πιο προσιτό, σε μεγαλύτερο από το παρελθόν εύρος, του πληθυσμού, έχει γίνει πιο δημοκρατικό, από άποψη πρόσβασης στα μέσα για την πραγματοποίηση και την προβολή του. Η πλήθυνση των ανεξάρτητων δημιουργών επιβεβαιώνει, και βοηθάει επίσης, στην απόλυτη πλέον απομάκρυνση από τον κινηματογράφο του παρελθόντος, από την κλασική κινηματογραφική αφήγηση. Οι αισθητικές θεωρίες της μεταπολεμικής εποχής, μοιάζουν να έχουν νικήσει ανεπιστρεπτί.
Ο Νίκος λυγίζει την ατομικότητα, εμπνέει την αφαίρεση και την κάθε διαφορετική και αμφίσημη ουσία που δεν είναι διόλου ναυτική ή λιμανίσια. Στέλνει τα SOS του κάθε κινδύνου με τα ωχρά φανάρια του στην οικουμένη. Τραβάει, έκτοτε μπρος, και εμείς χρόνια ξοπίσω του.
Όλοι είμαστε θεατές και όλοι αγαπάμε τις ιστορίες του φωτός που δημιουργούν συναισθήματα, νοήματα, συμβολισμούς, ρεαλισμούς, εν τέλει μια ζωή έτοιμη να την υποδεχτούμε για να την αγαπήσουμε ή να την αποβάλλουμε. Το 2016, μέσα από τα καρέ του σινεμά.