Capitalist Realism: Συντελεσμένο Μέλλον | Παρελθόν Διαρκείας

Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης & Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, Photobiennale 2018

Ο «καπιταλιστικός ρεαλισμός» εμπνέεται υπό την ευρεία έννοια από τον όρο που εισήγαγε ο Mark Fisher στο ομώνυμο βιβλίο του*. Αν ο μεταμοντερνισμός αποτέλεσε την πολιτισμική λογική του Ύστερου Καπιταλισμού, όπως ισχυρίστηκε ο Frederic Jameson, ο Καπιταλιστικός Ρεαλισμός αποτελεί σήμερα την πολιτισμική λογική του δόγματος TINA (There Is No Alternative) -την αυτοεκπληρούμενη προφητεία της Μάργκαρετ Θάτσερ ότι “δεν υπάρχει εναλλακτική” που αποδείχτηκε το πιο περιληπτικό σλόγκαν για το σύγχρονο καπιταλιστικό σύστημα που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Όπως το έθεσε ο Frederic Jameson, «είναι ευκολότερο να φανταστεί κανείς το τέλος του κόσμου παρά το τέλος του καπιταλισμού».

Η έκθεση χωρίζεται σε δύο μέρη: το πρώτο (Capitalist Realism | Συντελεσμένο Μέλλον) παρουσιάζεται στο Μουσείο Φωτογραφίας, και το δεύτερο (Capitalist Realism | Παρελθόν Διαρκείας) φιλοξενείται στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης. Συνδεδεμένα με το ρεαλισμό του ντοκουμέντου, αν και διατηρώντας συχνά μια απόσταση, τα έργα που παρουσιάζονται απομακρύνονται σαφώς από τις παραδοσιακές μορφές του όπου κυριαρχεί η εικόνα της φτώχειας και της θυματοποίησης. Αντίθετα, χρησιμοποιούν την ικανότητα της φωτογραφίας να λειτουργεί και να διαβάζεται ως μια ιδιαίτερα κριτική αφήγηση η οποία μπορεί να δείξει την αόρατη πολιτική γεωγραφία της εποχής μας. Αναπαριστούν τις εκρηκτικές ανισότητες μέσω της γεωγραφίας του τοπίου· καταγράφουν τόπους όπως στρατιωτικές βάσεις και υπεράκτιους φορολογικούς παράδεισους· πραγματεύονται ιστορικές και σύγχρονες διαδικασίες στέρησης και αυξανόμενης φτωχοποίησης, αυταρχικά και αντιδημοκρατικά καθεστώτα, αποικιοκρατικές και μετα-αποκιοκρατικές δομές· καταγράφουν την αυτοκρατορία του χρήματος και της συσσώρευσης του κεφαλαίου δείχνοντας πως ζουν παλιές και νέες κοινωνικές και πολιτικές ελίτ· περιγράφουν έναν κόσμο στον οποίο οι παγκόσμιες οικονομικές δομές λειτουργούν ως κινητήρια δύναμη προσεχών καταστροφών· εκθέτουν τη σκληρή αλήθεια ότι οι ευκολίες της σύγχρονης καπιταλιστικής κατανάλωσης καταστρέφουν σταθερά την δυνατότητα κατοίκησης του πλανήτη· διερευνούν τα δίκτυα επιτήρησης και συλλογής δεδομένων που διαμορφώνουν σήμερα τις δημοκρατίες μας, καθώς και τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης του ψηφιακού κόσμου τα οποία δημιουργούν ένα νέο οπτικό τοπίο που καθορίζεται συντριπτικά από αλγόριθμους μηχανών.

επιμέλεια: Πηνελόπη Πετσίνη

βοηθός επιμελητή: Φώτης Μηλιώνης

.

---

.

Capitalist Realism | Συντελεσμένο Μέλλον

Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης

28.9.2018 / 27.1.2019

Guillaume Bression (France, b. 1982) & Carlos Ayesta (Venezuela, b. 1985)

Stefan Canham (Germany, b. 1968)

Stefen Chow (Malaysia, b. 1980) & Lin Huiyi (Singapore, b. 1980)

Πέτρος Ευσταθιάδης (Greece, b. 1980)

Greg Girard (Canada, b.1955)

Mishka Henner (Belgium, b.1976)

Jacqueline Hassink (Holland, b.1966)

Nick Hannes (Belgium, b.1974)

Χρήστος Καπάτος (Greece, b. 1975)

Πάνος Κοκκινιάς (Greece, b.1965)

Johnny Miller (United States of America, b. 1981)

Richard Misrach (United States of America, b. 1949)

Sejin Moon (Korea-United Kingdom, b. 1978)

Μανώλης Μπαμπούσης Greece, b. 1950)

Freya Najade (Germany, b. 1977)

Trevor Paglen (United States of America, b.1974)

Mark Peterson (United States of America, b.1955)

Πάρις Πετρίδης / Paris Petridis (Greece, b.1960)

Anna Skladmann (Germany, b.1986)

Carlos Spottorno (Spain-Hungary, b.1971)

Julian Stallabrass (United Kingdom, b. 1960)

Κώστας Χριστόπουλος (Greece, b. 1976)

Paolo Woods (Holland-Canada, b.1970) & Gabriele Galimberti (Italy, b.1977)

Rufina Wu (Canada, b.1980) & Stefan Canham (Germany, b. 1968)

Το Συντελεσμένο Μέλλον εστιάζεται κυρίως στο διάστημα μετά το 1989, μετά δηλαδή την κατάρρευση του λεγόμενου Υπαρκτού Σοσιαλισμού και τις τραπεζικές κρίσεις που ακολούθησαν στη Δύση, οι οποίες ενίσχυσαν το σύστημα αντί να το υπονομεύσουν. Σε γενικές γραμμές, καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο ο καπιταλισμός έχει έκτοτε αυτοπαρουσιαστεί με επιτυχία ως το μόνο ρεαλιστικό πολιτικοοικονομικό σύστημα, ακόμη και στην πιο ανελέητα αρπακτική του εκδοχή, την πρόσφατη οικονομική κρίση στη Νότια Ευρώπη. Περιλαμβάνει εργασίες που πραγματεύονται τις «εσωτερικές» αντιθέσεις του συστήματος (αστική και εργατική τάξη, φτώχεια και πλούτος, ανάπτυξη και κρίση, βιομηχανική εξέλιξη και οικολογική καταστροφή κλπ).

Capitalist Realism | Παρελθόν Διαρκείας

Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης

28.9.2018 / 18.10.2018

Paula Luttringer (Argentina, b. 1955)

Susan Meiselas (United States of America, b. 1948)

Ang Song Nian (Singapore, b. 1983)

Γιάννης Ψυχοπαίδης (Greece, b.1945)

Rosângela Rennó (Brazil, b.1962)

Andrea Stultiens (Holland, b.1974)

Marvin Tang (Singapore, b. 1989)

Woong Soak Teng (Singapore, b. 1994)*

Νικόλας Βεντουράκης (Greece, b. 1981)

Robert Zhao (Singapore, b. 1983)

Το Παρελθόν Διαρκείας προσεγγίζει το σύστημα με όρους ιστορικούς, καταγράφοντας ή ανακαλώντας αυταρχικά καθεστώτα που υποτίθεται πως αποτελούν πλέον παρελθόν, ​και δίνοντας έμφαση σε αντιθέσεις όπως αυτές μεταξύ κέντρου και περιφέρειας, αποικιοκρατών και αποικιοκρατούμενων κ.ο.κ. Οι εργασίες εδώ αντιμετωπίζουν τον καπιταλισμό μέσα από το σχήμα της «εξάρτησης» –υπονοώντας ότι οι σημερινές συνθήκες σε ορισμένες χώρες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τον ιστορικά περιφερειακό ρόλο τους και τις μακροχρόνιες διαδικασίες σχηματισμού και μετασχηματισμού του καπιταλισμού–  και πολλές πραγματεύονται την έννοια του αρχειακού και τη σύνδεσή του με τη δημόσια ιστορία και μνήμη. Ανακαλώντας τον Hal Foster, αυτά τα έργα μπορούν να θεωρηθούν πρακτικές όπου «το εδώ-και-τώρα του έργου λειτουργεί ως μια πιθανή πύλη μεταξύ ενός ημιτελούς παρελθόντος και ενός καινούργιου μέλλοντος».

*Mark Fisher, Capitalist Realism: Is there no alternative?, Zero Books, 2009.

 Mark Fisher, Καπιταλιστικός ρεαλισμός: Υπάρχει άραγε εναλλακτική;, Αθήνα: Futura, 2015.

Με αφορμή την έκθεση, θα εκδοθεί βιβλίο με τίτλο “Capitalist Realism: Συντελεσμένο Μέλλον | Παρελθόν Διαρκείας” από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

.

κεντρική φωτο: Anna Skladmann, Ο Γιάκομπ πυροβολεί μπαλαρίνες, Μόσχα 2009, από τη σειρά Little Adults. Capitalist Realism | Συντελεσμένο Μέλλον, ΜΦΘ

.