Eurogroup - αριθμοί - διαπραγματεύσεις - υποχώρηση

Άλλο ένα επεισόδιο της γνωστής σειράς / σήριαλ με τίτλο “Ελλάδα – θεσμοί – μνημόνια” φαίνεται να έλαβε τέλος τις τελευταίες ώρες. Το σενάριο και η πλοκή δεδομένη, ίδια κι απαράλλαχτη. Μέσα στα χρόνια μόνο οι πρωταγωνιστές αλλάζουν ίσως (και αυτό όχι σε όλες τις περιπτώσεις), αλλά το αποτέλεσμα και η μεθοδολογία παραμένουν σταθερά.

Αν αλλάζει κάτι ακόμη επίσης -για να είμαστε δίκαιοι- είναι ο τρόπος που εξειδικεύεται κάθε φορά το μονότονα σταθερό σενάριο που συμπυκνώνεται στο μότο “διαρκής φτωχοποίηση / λιτότητα”. Τα νούμερα, τα μέτρα και η αρχιτεκτονική τους είναι συχνά σε θέση να προσφέρουν κάποια παραπάνω έκπληξη – συγκίνηση. Στην παρούσα φάση, για παράδειγμα, μάθαμε όλοι πως μπορούν πια μια κυβέρνηση και ένα κοινοβούλιο να υποσχεθούν ότι θα νομοθετήσουν “προληπτικά” ή ορθότερα να “προνομοθετήσουν”  για ένα χρονικό διάστημα στο οποίο η ισχύ τους θα έχει παρέλθει.

Δηλαδή για να γίνει με απλά λόγια κατανοητό: Η κυβέρνηση προκαταβάλλει για κρίσιμες πλευρές της οικονομίας και της πολιτικής της χώρας για ένα διάστημα το οποίο υπερβαίνει τη θητεία της! Και μάλιστα παραδέχεται ότι το περιεχόμενο των μέτρων που θα προνομοθετηθούν δεν τη βρίσκουν σύμφωνη, αλλά τα φέρνει υπό το …βάρος των πιέσεων των θεσμών! Αφού όλο αυτό που συμβαίνει βέβαια, είναι κάτι που -όπως γίνεται πάντα τα τελευταία χρόνια- η ίδια η κυβέρνηση είχε αποκλείσει ότι θα συμβεί:

«Δεν είναι δυνατόν να ζητάς να νομοθετήσει μια χώρα για το τι θα κάνει το 2019 και μετά. Με τον τρόπο αυτό παραγκωνίζονται οι ευρωπαϊκές δημοκρατικές αξίες».
 Ευκλείδης Τσακαλώτος. (26 Ιανουαρίου 2017)

«Δεν μπορούν να ψηφιστούν μέτρα που αφορούν περίοδο μετά από δυο χρόνια τα οποία, μάλιστα, βασίζονται σε εκτιμήσεις του ΔΝΤ, ειδικά όταν το ταμείο στις προβλέψεις του αποδείχτηκε εντελώς λάθος».
Υπουργός Οικονομία,ς Δημήτρης Παπαδημητρίου, για την αξιολόγηση (27 Ιανουαρίου 2017)

[hr]

Τι περιέχουν εν τέλει τα (ακόμη πιο) νέα μέτρα

[hr]

Η κυβέρνηση πάντως, παρά τα όσα αστεία λέγονται και δια στόματος κυβερνητικού εκπροσώπου, για το “τέλος της λιτότητας(!)” αποδέχθηκε την προνομοθέτηση μέτρων σε φορολογικό και ασφαλιστικό για μετά το 2019. Η ευρωζώνη από την άλλη, έδωσε υποτίθεται αντισταθμιστικά αντίμετρα, τα οποία όμως τίθενται στο τραπέζι υπό την προϋπόθεση της επίτευξης των πλεονασμάτων του 3,5% (καλησπέρα σας!).

Όσον αφορά βέβαια τα καίρια πολιτικά ζητήματα της ελάφρυνσης του χρέους και της ένταξης στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ δεν υπήρξε καμία σοβαρή δέσμευση. Εν αρχή προβλέπεται κατ’ αρχήν κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης σε επίπεδο staff level agreement (τεχνική συμφωνία) και, εν συνεχεία πολιτική διευθέτηση του θέματος των μεταμνημονιακών πλεονασμάτων και του χρέους στο αβέβαιο μέλλον.

Ουσιαστικά εμείς θα μείνουμε με τα μέτρα που θα συμφωνηθούν από τα τεχνικά κλιμάκια που εκπροσωπούν την επιστροφή των θεσμών στην Αθήνα που τώρα γίνεται δεκτή και με πανηγυρισμούς. Κατά τις πληροφορίες που επικαλείται η Suddeutsche Zeitung τα μέτρα μπορεί να αφορούν και τα μεγέθη του 1 – 1,5 δις ευρώ μέχρι το 2018 και ισόποσο «πακέτο» μετά το τέλος του προγράμματος. Ενώ σύμφωνα με τους Financial Times προβλέπονται «σημαντικές μειώσεις συντάξεων».

[hr]

Τι νόημα έχει η “προνομοθέτηση”

[hr]

Καθόλη τη διάρκεια της μνημονιακής περιόδου η Ελλάδα αλλά και άλλες χώρες έχουν μπει έτσι κι αλλιώς σε μία διαρκή διαδικασία δεσμεύσεων, που αφορούν όχι μόνο το άμεσο παρόν αλλά και το μεσοπρόθεσμο μέλλον. Δεσμεύσεις οι οποίες μάλιστα σε μία πιο γενική κατεύθυνση, νομοθετούνταν επίσης προκαταβολικά (όταν πχ η Βουλή κατ’ εξακολούθηση ψήφιζε τις συμφωνίες που έχουν μακροχρόνιες προβλέψεις, κατευθύνσεις, μέτρα, κόφτες κ.α. και όχι μόνο τα άμεσα μέτρα που πηγάζανε από αυτές). Ασφαλιστικό, εργασιακά, ιδιωτικοποιήσεις, κόψιμο σε παροχές και διάλυση κοινωνικού κράτους, όλα κινούνταν και με τη σφραγίδα του νομοθέτη γύρω από το φάσμα της λιτότητας (για εξορθολογισμό των δημοσίων οικονομικών και την εξυπηρέτηση των χρεών) και της αγωνιώδους προσπάθειας για ανάπτυξη στο φόντο της κρίσης. Μια σειρά μεγεθών, όπως το περίφημο “πλεόνασμα” παίζουν το ρόλο της δαμόκλειου σπάθης εδώ και καιρό σε αυτό το πλαίσιο και εντός αυτών των διαδικασιών.

Κάθε φορά βέβαια η εξειδίκευση και το σφράγισμα των “νέων μέτρων”, παρότι αυτά είχαν αποτελέσει ήδη δέσμευση, αξίωνε και αξιώνει μια καινούρια φάση νομιμοποίησης τους έστω “και με το άγριο” στην κοινωνία στην οποία απευθύνονται.

Η προνομοθέτηση, σε αυτή την καινούρια και πιο άμεση μορφή λοιπόν, επιτελεί κυρίως τον ρόλο πέρα από την περαιτέρω δέσμευση μίας κυβέρνησης ή ενός κοινοβουλίου, την δέσμευση ουσιαστικά της ίδιας της δημόσιας συζήτησης. Ακόμη πιο βαθιά δέσμευση γύρω από το πλαίσιο της λιτότητας και του “δεν υπάρχει εναλλακτική”, με άξονα και τα υπαρξιακά ζητήματα της ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι ένα στιγμιότυπο στο πλαίσιο της προσπάθειας για επίδειξη πυγμής και του συγκεκριμένου πυρήνα του πολιτικού προσωπικού που χειρίζεται τα πράγματα στην κεντροευρωπαϊκή πολιτική σκηνή τα τελευταία χρόνια. Πολλοί βιάζονται να ξεφορτωθούν τα συγκεκριμένα πρόσωπα και να θεωρήσουν τον πολιτικό τους θάνατο δεδομένο. Μαζί με τα πρόσωπα πολλοί θεωρούν δεδομένο και τον θάνατο του συγκεκριμένου δόγματος διαχείρισης της κρίσης που συγκροτείται γύρω από αυτό το πολιτικό προσωπικό. Στην πραγματικότητα όμως, αν κανείς εξετάσει τις αντιδραστικότερες μορφές εναλλακτικής που εμφανίζονται στην Ευρώπη, τον τρόπο που οι -μέχρι τώρα- πολιτικοί κυρίαρχοι πολιτεύονται και την περαιτέρω όξυνση των ανταγωνισμών με πρωτότυπο για τα δεδομένα των τελευταίων χρόνων τρόπο, ίσως και να διαπιστώσει πως το δίλημμα που τίθεται με μεγαλύτερη μάλιστα ορμή είναι και πάλι το ίδιο: “λιτότητα ή διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης”. Που στη βάση και των τελευταίων εξελίξεων εξειδικεύεται και στη μορφή: “σκληρή δημοσιονομική πολιτική & ανάπτυξη ή ακροδεξιός λαϊκισμός” .

[hr]

Η μεγάλη εικόνα

[hr]

Η επόμενη μέρα πάντως, γίνεται φανερό τόσο μέσα όσο και έξω από την Ελλάδα και πολύ περισσότερο σε συνδυασμό, φαίνεται να προδιαγράφεται χειρότερη πιο αμφίρροπη και ρευστή, τέτοια που δύσκολα επιδέχεται «κεντρώες» λύσεις. Οι συζητήσεις στην Ευρωζώνη δεν δείχνουν κανένα σημάδι έστω χαλάρωσης της υπάρχουσας πολιτικής διαχείρισης, αντίθετα τα think tanks και οι πολιτικές συζητήσεις κορυφής από το Βερολίνο μέχρι τις Βρυξέλλες μιλούν για ακόμη σκληρότερο ευρώ (ακόμη και με άλλη αρχιτεκτονική) έχοντας μάλιστα λιγότερα εμπόδια μπροστά τους, αφού το χρέος πολλών χωρών όπως και της Ελλάδας έχει μετατραπεί από χρέος προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε χρέος προς άλλα κράτη. Την ίδια στιγμή οι τριγμοί του Brexit και του ιταλικού δημοψηφίσματος, η ρητορική της Λεπέν αποδεικνύουν ότι η λιτότητα και η περαιτέρω πίεση στα δημόσια ταμεία (και άρα στο εισόδημα των ασθενέστερων) θα αποτελέσει για όλους τον κανόνα. Οι συστημικοί (και αυτοί που εμφανίζονται ως “altright” δεν διαπραγματεύονται στο δίλημμα λιτότητα ή όχι, αλλά για το ποια τμήματα της θιγόμενης κοινωνικής πλειοψηφίας θα πληρώσουν μικρότερο ή μεγαλύτερο τίμημα. Οι νέες συμμαχίες που πάνε να χτιστούν βγάζουν από το χρονοντούλαπο της ιστορίας τις πιο σκληρές μορφές εθνικής ομοιογένειας και ενότητας και υπόσχονται πως την κρίση θα την πληρώσουν κάποιοι άλλοι, άλλου χρώματος, άλλης φυλής, άλλου πολιτισμού, άλλου έθνους. Επιχειρούν έτσι να διαιρέσουν απροκάλυπτα την εργατική τάξη και πηγαίνουν χέρι χέρι με την ένταση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών σε διεθνές επίπεδο. Σε αυτό το φόντο, η νέα ακροδεξιά επιχειρεί και καταφέρνει σε ένα βαθμό να αναβαπτισθεί και να γίνει pop, altright, αντισυστημική. Ακριβώς γιατί ευνοείται από τις εξελίξεις στο πεδίο της κρίσης και από την ατζέντα που ορίζουν οι επιθετικές πρωτοβουλίες των πιο προωθημένων μερίδων του κεφαλαίου διεθνώς…

Το 2016 υπήρξε κάτι σαν “ανάπαυλα” για την Ελλάδα, την ίδια στιγμή που στο εξωτερικό έλαβαν χώρα πολλοί μικροί χαμοί. Μια ανάπαυλα εμπέδωσης, με όλους τους δυνατούς τρόπους, του «αριστερού» there-is-no-alternative”. Στη βάση όσων συζητήσαμε και παραπάνω γίνεται φανερό πλέον και για “το εδώ”, ότι αφήνουμε πολύ πίσω μας και πολύ γρήγορα αυτή την περίοδο.

Σε ένα τέτοιο φόντο, γίνεται ακόμη πιο φανερό κατά την ταπεινή μας άποψη ότι αναζητείται επειγόντως αριστερά. Με αριστερές προτάσεις, αριστερή ατζέντα, αριστερό σχέδιο, αριστερές πρακτικές και όχι ανατροφοδότηση της ίδιας βαρετής καταθλιπτικής ρητορικής και πρακτικής που αρκείται στο να διαχειρίζεται τη μιζέρια των αριθμών που δε βγαίνουν…