Lexit ή αλλιώς Left Exit

Επιλέξαμε να μεταφράσουμε το παρακάτω άρθρο του Owen Jones, ως ενδεικτικό του βάθους της συζήτησης που αναπτύσσεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε σχέση με την αναγκαιότητα αποδέσμευσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το πρόταγμά της από την αριστερά. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι σήμερα η συνειδητοποίηση του χαρακτήρα και της στρατηγικής της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και το αίτημα για αποδέσμευση από την Ε.Ε., μετατρέπεται από ιδεολογική αναφορά συγκεκριμένων πολιτικών χώρων σε πλατύτερο και συγκεκριμένο πολιτικό αίτημα που αγγίζει ευρύτερα κομμάτια της κοινωνίας, της διανόησης και της αριστεράς https://nday.te.ua/torhovi-stelazhi-ta-stelazhi-dlia-skladu-iak-pravylno-vybraty/. Ο συγγραφέας εδώ εκκινά από την ελληνική περίπτωση για να αποδείξει την αναγκαιότητα εξόδου από την ΕΕ. Σημειώνει την αποτυχία της στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ και υπογραμμίζει την ανάγκη να απεγκλωβιστεί η αριστερά από τον ευρωπαϊσμό της σε Βρετανικό και πανευρωπαϊκό επίπεδο. Παράλληλα, η Βρετανική περίπτωση εμφανίζει ενδιαφέρον, καθώς υπάρχει στη χώρα και δεξιός ευρωσκεπτικισμός. Η προσέγγιση του συγγραφέα στο ζήτημα είναι χρήσιμη και για τη δική μας πολιτική συζήτηση, καθώς και στην Ελλάδα η Χρυσή Αυγή επιχειρεί να καρπωθεί ένα τμήμα ευρωσκεπτικιστικών τάσεων, αν και με μεγαλύτερες ίσως αντιφάσεις.  Το αρχικό άρθρο βρίσκεται εδώ.

Η αριστερά πρέπει να βάλει στην ατζέντα την αποδέσμευση της Βρετανίας από την Ε.Ε.

του Owen Jones

Photograph: Yves Herman/Reuters

Κάθε προοδευτικός χώρος πρέπει να συγκλονιστεί από την καταστροφή της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ήρθε η στιγμή να διεκδικήσουμε εκ νέου την ευρωσκεπτικιστική επιχειρηματολογία και στόχευση.

Αρχικά, ελάχιστοι/ες τόλμησαν να βουτήξουν τα ποδαράκια τους στο νερό· έπειτα άλλοι/ες, διστακτικά, ακολούθησαν τους πρωτοπόρους αυτούς, κοιτώντας διαρκώς ο ένας τον άλλο για να καθησυχαστούν. Καθώς η ρημαγμένη από τη λιτότητα Ελλάδα υποχρεώνεται να τεθεί κάτω από αυτό που ο Γιάνης Βαρουφάκης ονόμασε “μεταμοντέρνα κατοχή”, καθώς η κυριαρχία της ανατρέπεται και εξαναγκάζεται να εφαρμόσει ακόμα περισσότερες από εκείνες τις πολιτικές που δεν έχουν επιτύχει τίποτα άλλο εκτός από οικονομική καταστροφή, η Βρετανική Αριστερά στρέφεται ενάντια στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και γρήγορα.

“Οτιδήποτε καλό σε σχέση με την ΕΕ είναι σε υποχώρηση· οτιδήποτε κακό αναπτύσσεται με φρενήρεις ρυθμούς” γράφει ο George Monbiot, εξηγώντας τη μεταστροφή του. “Όλη μου τη ζωή ήμουν υπέρ της Ευρώπης” λέει η Caitlin Moran, “αλλά βλέποντας πώς η Γερμανία συμπεριφέρεται στην Ελλάδα, τη βρίσκω όλο και πιο δυσάρεστη”. Ο Nick Cohen πιστεύει ότι η Ε.Ε. απεικονίζεται “με ειλικρίνεια, ως ένας σκληρός, φανατικός και ηλίθιος θεσμός”. “Πώς μπορεί η Αριστερά να υποστηρίξει αυτό που γίνεται?” ρωτά η Suzanne Moore. “Ευρωπαϊκή “Ένωση”. Όχι στο όνομά μου.” Υπάρχουν ανώτερα στελέχη των Εργατικών στο Westminster και το Holyrood που ατομικά επίσης μετατοπίζονται προς μια τοποθέτηση υπέρ της εξόδου.

Ο κατάλογος συνεχίζεται, και μεγαλώνει. Όσο περισσότεροι/ες αριστερόστροφοι αντίπαλοι της Ε.Ε. βγαίνουν μπροστά, τόσο περισσότερο θα αναπτύσσεται η δυναμική της άποψης αυτής και θα αποκτά κρίσιμη μάζα. Για εκείνους από εμάς στην Αριστερά που πάντα ήμασταν κριτικοί απέναντι στην ΕΕ, το νιώθαμε κάπως σα μοναχική σταυροφορία. Αλλά η αριστερή επιχειρηματολογία για αποδέσμευση – “Lexit”[1], αν θέλετε –  δεν είναι καινούρια. Αν μη τι άλλο, αυτό το νέο κύμα αριστερού ευρωσκεπτικισμού αποτελεί μια αναγέννηση. Μεγάλο κομμάτι της Αριστεράς έκανε εκστρατεία ενάντια στην ένταξη στην ΕΟΚ όταν η Μάργκαρετ Θάτσερ και οι λοιποί έκαναν καμπάνια υπέρ της ένταξης.

Η ένταξη θα απειλούσε την ικανότητα αριστερόστροφων κυβερνήσεων[2] να εφαρμόσουν τις πολιτικές τους, και θα καθιστούσε απαγορευτικό ένα είδος βιομηχανικού ακτιβισμού που είναι αναγκαίος για να προστατεύσει τις εγχώριες βιομηχανίες – αυτό πίστευαν άνθρωποι σαν τους γονείς μου. Αλλά μετά ήρθε ο θατσερισμός, και μια αριστερά που ήταν όλο και πιο κακοποιημένη και απο-ηθικοποιημένη ξεκίνησε να πιστεύει ότι η μόνη ελπίδα προοδευτικής νομοθεσίας στη Βρετανία ερχόταν από τις Βρυξέλλες. Η μιζέρια και η αθλιότητα της αριστεράς συνδυάστηκε, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, με τη θριαμβολογία των θιασωτών της ελεύθερης αγοράς, που είχαν μεταμορφώσει τη Βρετανία σε τέτοιο βαθμό που ήταν πέρα από τις πιο άγριες προσδοκίες τους, και μπορούσαν πλέον να αμφισβητούν τα όρια που έμπαιναν στα όνειρά τους από το Ευρωπαϊκό εγχείρημα.

Η απαισιοδοξία της αριστεράς σχετικά με τη δυνατότητα να εφαρμοστούν κοινωνικές μεταρρυθμίσεις στη Βρετανία χωρίς τη βοήθεια της Ε.Ε. συνδυάστηκαν με ένα προοδευτικό όραμα διεθνισμού και ενότητας, εκείνο που είχε αναδυθεί από τα συντρίμμια του φασισμού, των γενοκτονιών και του πολέμου. Είναι ίσως αυτό το φωτοστέφανο που έκανε τους πάντες να νιώθουν καλά, που σήμερα εξαφανίστηκε από μια χώρα που η Ε.Ε. οδήγησε σε οικονομική κατάρρευση, τέτοια που δεν έχουμε ξαναδεί από τη Μεγάλη Ύφεση της Αμερικής. Οι γερμανικές και γαλλικές τράπεζες που δάνειζαν απερίσκεπτα στην Ελλάδα, είναι αυτές που τώρα επωφελούνται από την υποτιθέμενη διάσωση, και όχι η ελληνική οικονομία. Η καταστροφή της εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας επιτεύχθηκε με οικονομικό στραγγαλισμό, και η θεραπεία που επιβλήθηκε στον Αλέξη Τσίπρα παρομοιάστηκε με “εκτεταμένο ψυχικό πνιγμό”. Ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας Peter Kažimír μπορεί να έχει διαγράψει το tweet του, όπου αποκαλούσε τις σύγχρονες Βερσαλίες “τα αποτελέσματα της Ελληνικής τους Άνοιξης”, αλλά έχει δίκιο: επρόκειτο για την προσπάθεια σύνθλιψης μιας εξέγερσης.

Άσχημο πραγματικά. Όπως το θέτει ο πρώην σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Philippe Legrain, “η Γερμανία αποδεικνύεται να είναι ένας καταστροφικός ηγεμόνας”, παρακάμπτοντας ακόμα και τις αντιρρήσεις της Γαλλίας.

Το ευρώ βολεύει τη Γερμανία, φυσικά, καθώς ένα αδύναμο ευρώ είναι καλό για τις εξαγωγές της και εμποδίζει τις φτωχότερες χώρες της Ε.Ε. να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Αλλά κοιτάξτε πώς λειτούργησε η Ε.Ε. Οδήγησε εκλεγμένες κυβερνήσεις, ανεξάρτητα από το ποιόν τους ή την ανηθικότητά τους, όπως εκείνη του Silvio Berlusconi, σε απομάκρυνση. Η Ιρλανδία και η Πορτογαλία επίσης εκβιάστηκαν. Η συνθήκη του 2011 απαγόρευσε με αποτελεσματικό τρόπο τις κεϋνσιανές πολιτικές στην ευρωζώνη.

Αλλά ακόμη και εκτός ευρωζώνης, η δημοκρατία μας απειλείται. Η διατλαντική εταιρική σχέση εμπορίου Επενδύσεων (ΤΤΙΡ), η οποία αποτέλεσε και τυπικά αντικείμενο μυστικής διαπραγμάτευσης της Ε.Ε. με επιχειρηματικά συμφέροντα, απειλεί σε εξίσωση προς τα κάτω σε ό,τι αφορά περιβαλλοντικά και άλλα πρότυπα. Ακόμα πιο ανησυχητικά, δίνει σε μεγάλες επιχειρήσεις τη δυνατότητα να μηνύουν εκλεγμένες κυβερνήσεις, επιχειρώντας να τους σταματήσουν από το να εισάγουν πολιτικές που υποτίθεται θα χτυπούν τα περιθώρια κέρδους τους, ανεξάρτητα από τη δημοκρατική εντολή τους. Ανοίγει το δρόμο όχι απλά για την επέκταση της ιδιωτικοποίησης του Συστήματος Υγείας μας, αλλά και για να καταστεί αυτή μη αναστρέψιμη. Το Εθνικό Ταχυδρομείο μπορεί να ιδιωτικοποιήθηκε από τους Συντηρητικούς, αλλά ήταν η Ε.Ε. που ξεκίνησε τη διαδικασία επιβάλλοντας την απελευθέρωση του φυσικού μονοπωλίου των ταχυδρομικών υπηρεσιών. Θέλετε να εθνικοποιήσετε το σιδηροδρομικό δίκτυο? Αυτό σημαίνει όχι απλά ότι πρέπει να υπερβείτε τη ντιρεκτίβα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τους σιδηροδρόμους (91/440/EEC), αλλά προοπτικά και το προτεινόμενο Τέταρτο Πακέτο για τους Σιδηροδρόμους.

Άλλες συνθήκες και οδηγίες επιβάλλουν τις πολιτικές της ελεύθερης αγοράς, που βασίζονται στην ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών μας και των υπηρεσιών κοινής ωφελείας. Ο David Cameron προτείνει τώρα μια επαναδιαπραγμάτευση που θα εξαλείψει πολλά από τα εναπομείναντα “καλά κομμάτια” της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κυρίως την εξαίρεση από τους κανόνες προστασίας της εργασίας. Και όμως, βασίζεται στην αριστερά για να κάνει εκστρατεία υπέρ του νέου του πακέτου, το οποίο αφορά την παραμονή σε μια όλο και πιο φιλο-επιχειρηματική Ε.Ε., απογυμνωμένη από κάθε χαρακτηριστικό υπέρ των εργαζομένων. Μπορούμε ειλικρινά να το αποδεχτούμε και να το υποστηρίξουμε αυτό?

Ας είμαστε ειλικρινείς για τους φόβους μας. Φοβόμαστε ότι θα συμπαραταχθούμε χωρίς να το θέλουμε με τους ξενοφοβικούς και βίαιους απέναντι στους μετανάστες εθνικιστές, κι ότι ένα αποτέλεσμα υπέρ του ΟΧΙ θα ιδωθεί ως δική τους δικαίωση, εξαπολύοντας ένα καρναβάλι του UKIP[3]. Η εχθρότητα προς την Ε.Ε. θεωρείται προνόμιο της άκρας δεξιάς, και όχι κάτι που οι προοδευτικοί θα έπρεπε να υιοθετήσουν. Και γι’ αυτό – αν πράγματι η πλειοψηφία της αριστεράς αποφασίσει υπέρ του Lexit – πρέπει να αναπτύξει τη δική της χωριστή εκστρατεία και να επιδιώξει να κερδίσει την ηγεμονία στο θέμα.

Μια τέτοια εκστρατεία θα επικέντρωνε στο χτίσιμο μιας νέας Βρετανίας, εκείνη με βάση τα δικαιώματα των εργατών, έναν μισθό με τον οποίο μπορείς όντως να ζήσεις, δημόσια ιδιοκτησία, βιομηχανικό ακτιβισμό και φορολογική δικαιοσύνη. Μια τέτοια λαϊκή εκστρατεία θα βοηθούσε την αριστερά να συνδεθεί και πάλι με τις κοινότητες της εργατικής τάξης, με τις οποίες έχει χάσει επαφή εδώ και πολύ καιρό. Αν δε γίνει κάτι τέτοιο, ο φόβος μου είναι να επαναληφθεί αυτό που έγινε στο Σκοτσέζικο δημοψήφισμα: αλλά αυτή τη φορά, αντί του προοδευτικού SNP[4], να επωφεληθεί το UKIP, σαρώνοντας στις κοινότητες της εργατικής τάξης ενώ οι μεγάλες επιχειρήσεις θα προχωρούν σε μια φρικιαστική εκστρατεία τρόμου και απειλών για τους κινδύνους τού να ψηφίσει κανείς “λανθασμένα”. Χωρίς μια επιθετική εκστρατεία της αριστεράς υπέρ της εξόδου, το UKIP θα μπορούσε να εκτοπίσει τους δεξιούς Εργατικούς σε όλη τη Βόρεια Αγγλία. Αυτή θα ήταν η πραγματική δικαίωση του.

Η Lexit (αποδέσμευση από την ΕΕ από τα αριστερά) μπορεί να ιδωθεί ως προδοσία της αλληλεγγύης μας με την υπόλοιπη αριστερά στην Ε.Ε.: ο ΣΥΡΙΖΑ και οι Podemos στην Ισπανία επιχειρούν να αλλάξουν το θεσμό, εξάλλου, όχι να τον εγκαταλείψουν. Η εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ αποδεικνύει πόσο μάταιος είναι ένας τέτοιος στόχος. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, η απειλή ενός Brexit[5] θα τους βοηθούσε. Η Γερμανία δεν έχει ιδιαίτερο κίνητρο να αλλάξει τακτική: επωφελείται τα μέγιστα από την επικρατούσα κατάσταση σήμερα. Αν η συμπεριφορά της φανεί ότι προκαλεί τη διάλυση της ΕΕ, θα ενδυναμώσει όλους όσοι εναντιώνονται στο στάτους κβο σήμερα. Η επιχειρηματολογία υπέρ μιας Lexit δυναμώνει μέρα με τη μέρα και – τουλάχιστον – περισσότεροι/ες από εμάς πρέπει να αρχίσουμε να βουτάμε τα ποδαράκια μας στο νερό.