"Βουτιά" στη στρατηγική του ISIS

Loretta Napoleoni, Ο Ισλαμιστικός  Φοίνικας

Μετ: Σώτη Τριανταφύλλου, Εκδ. Πατάκη 

Βιβλίο επίκαιρο, λόγω των πρόσφατων δολοφονικών επιθέσεων σε αμάχους στο Παρίσι και στη Μέση Ανατολή, μας παρουσιάζει άγνωστες πτυχές της ιστορίας του Ισλαμικού Κράτους (γνωστού και ως ISIS, ISIL, Αλ Κάιντα στο Ιράκ κ.ά.), όσον αφορά τουλάχιστον στη φαινομενολογία του, τη στόχευση και τη στρατηγική του.

Σύμφωνα με το βιβλίο, το Ισλαµικό Κράτος αναδύεται από τις στάχτες άλλων αποτυχηµένων τζιχαντιστικών εγχειρηµάτων και επιδεικνύει γνώση της περίπλοκης κατάστασης στη Μέση Ανατολή: εκµεταλλεύεται τους πολέµους «δι’ αντιπροσώπων» και λειτουργεί με την  τακτική του «κράτους εν κράτει».

«Από τις στάχτες των πολέμων κατά της τρομοκρατίας και σε περιβάλλον πολέμων δι’ αντιπροσώπων μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, το Ισλαμικό Κράτος έχει αναμορφωθεί, όχι ως καινούργια γενιά τρομοκρατίας, αλλά ως μετάλλαξη του παλιού εαυτού του. Η επιτυχία του οφείλεται στη σύγκλιση διαφόρων παραγόντων, μεταξύ των οποίων είναι η παγκοσμιοποίηση και η πολυπολικότητα του σύγχρονου κόσμου, η κυριαρχία της σύγχρονης τεχνολογίας, μία πραγματιστική προσπάθεια οικοδόμησης έθνους, η βαθιά κατανόηση της ψυχολογίας της Μέσης Ανατολής και των μουσουλμάνων μεταναστών, καθώς και η βαριά σκιά που έχει ρίξει η απάντηση της Δύσης στην 11^η Σεπτεμβρίου, η οποία έχει βυθίσει, εδώ και μία δεκαετία, μέρη της Μέσης Ανατολής σε έναν σεχταριστικό πόλεμο…

Την καλύτερη απόδειξη ότι ο πόλεμος δι’ αντιπροσώπων είναι ξεπερασμένο μέσο οικοδόμησης εθνών αποτελούν οι επιτυχίες του Ισλαμικού Κράτους. Σε αντίθεση με άλλες χρηματοδοτούμενες ομάδες, που εμπλέκονται στην ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ στη Δαμασκό, οι μαχητές του αλ Μπαγκντάντι κατόρθωσαν να αποκτήσουν και να περιχαράξουν εδαφικά προπύργια στη Συρία και στο Ιράκ…Το κλειδί της επιτυχίας από πλευράς του ΙΚ ήταν η ταχύτητα με την οποία ιδιωτικοποίησε την τρομοκρατία…Κέρδισε με αξιοσημείωτη ταχύτητα οικονομική ανεξαρτησία από τους χρηματοδότες του… με τις πλουτοπαραγωγικές πηγές που κατέκτησε».

Δεν πρόκειται, συνεπώς, κατά τη συγγραφέα, για ένα ακόµα τροµοκρατικό δίκτυο, αλλά για ένα κράτος-κέλυφος που προσπαθεί, προσαρτώντας εδάφη, να χαράξει διαφορετικά τον χάρτη της Μέσης Ανατολής, διατεινόμενο ότι επιθυμεί να δημιουργήσει ένα νέο Χαλιφάτο, μία νέα θεοκρατική αυτοκρατορία, σε όλα τα κράτη της, εκμεταλλευόμενο το μύθο της «χρυσής εποχής του πρώτου Χαλιφάτου».

«Ο Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι …προσπαθεί να ικανοποιήσει τη νοσταλγία για ένα χαμένο κόσμο, για μια κοινωνία συνδεδεμένη με την χρυσή εποχή του πρώιμου Ισλάμ, τότε που, υπό την ηγεσία των τεσσάρων πρώτων χαλίφηδων, διαδόχων του Προφήτη, το Ισλάμ επεξέτεινε τα εδάφη του και εμφάνισε πολιτιστική άνθηση…Η δύναμη της ιστορίας και του παρελθόντος, σε συνδυασμό με τη μοίρα τη συνεδεμένη με μια Γη της Επαγγελίας, με ένα έδαφος επιλεγμένο από το Θεό για τους ανθρώπους του, τροφοδοτεί ένα νοσταλγικό και συνάμα δελεαστικό όραμα. Είναι κάτι που είδαμε να συμβαίνει τόσο στην διαδικασία σχηματισμού του κράτους του Ισραήλ όσο και την επανάσταση του Χομεϊνί το 1978 στην πρώην Περσία».

Κηρύσσοντας έναν παραδοσιακό κατακτητικό πόλεµο µε σκοπό την δηµιουργία ενός χαλιφάτου στον 21^ο αιώνα,  το Ισλαµικό Κράτος χρησιµοποιεί παρόλα αυτά σύγχρονες τεχνολογίες για να μεταδώσει τη βίαιη προπαγάνδα του.

«Σήμερα η τεχνολογία προσφέρει στις σύγχρονες ένοπλες οργανώσεις τη δυνατότητα να αναβιβάσουν την προπαγάνδα της βίας σε νέα, υψηλότερα επίπεδα. Για παράδειγμα…το βίντεο του αποκεφαλισμού του Τζέημς Φόλεϋ έκανε το γύρο του κόσμου μέσα σε λίγες ώρες. …»

Ακόμη, η συγγραφέας αναφέρει ότι το ΙΚ επιτυγχάνει τη συναίνεση των τοπικών πληθυσμών άλλοτε με την βία και άλλοτε με την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, ενώ δεν παραλείπει να αξιοποιεί τους τοπικούς ηγέτες για να έχει τη συναίνεσή τους. .

«Σε αντίθεση με τους Ταλιμπάν, οι οποίοι συμπεριφέρονταν ως μια ανώτερη κάστα και επέδραμαν εναντίον του ντόπιου πληθυσμού στο Αφγανιστάν, ο αλ Μπαγκντάντι έχει στόχο να ιδρύσει ένα σύγχρονο κράτος με τη συναίνεση των πολιτών, ακόμη και αν ο ορισμός του πολίτη συρρικνώνεται από  τον σεχταρισμό και δεν περιλαμβάνει την ενεργό συμμετοχή των γυναικών. Το κλειδί γι’ αυτήν τη συναίνεση είναι η εφαρμογή κοινωνικών προγραμμάτων…To ΙΚ βοηθά στη λειτουργία εργοστασίων άρτου και μοιράζει φρούτα και λαχανικά σε πολλές οικογένειες…στη Ράκα έχει δημιουργήσει κουζίνα που μοιράζει φαγητό στους απόρους, καθώς και ένα γραφείο για ορφανά για τα οποία αναζητά ανάδοχους γονείς».

Υπάρχουν στο βιβλίο αρκετά σημεία, στα οποία  η συγγραφέας στηλιτεύει  τις “δυτικές” ηγεσίες για στάση που ενδυνάμωσε το Ισλαμικό Κράτος, αρχής γενομένης από τον πόλεμο εναντίον του Ιράκ με ψευδείς ισχυρισμούς.

«Το ΙΚ έχει αντλήσει διδάγματα από τη δύναμη της προπαγάνδας, όπως αυτή εφαρμόστηκε από εκπροσώπους της δικής μας κουλτούρας. Ανέλυσε τους προπαγανδιστικούς μηχανισμούς της διοίκησης των ΗΠΑ και της Βρετανίας που χρησιμοποιήθηκαν για να δικαιολογήσουν την προληπτική επίθεση στο Ιράκ το 2003 και έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στην ομιλία του τότε υπουργού Εξωτερικών Κόλιν Πάουελ στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, στις 5 Φεβρουαρίου 2003. Ο Κόλιν Πάουελ θεωρείται δημιουργός του μύθου του Αμπού Μουσάμπ αλ Ζαρκάουι, που χρησιμοποιήθηκε για να δικαιολογήσει την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ». 

Πρόκειται για ένα καλό δημοσιογραφικό κείμενο, στοχευμένο στην παρουσίαση της στρατηγικής του Ισλαμικού Κράτους, αλλά και των κινήσεων  των πολλών, πλέον, πρωταγωνιστών στην παγκόσμια σκακιέρα, ώστε να κατανοήσει κανείς καλύτερα την οργάνωση και τις δράσεις της.

Κατά την ίδια τη συγγραφέα, ένας από τους στόχους του βιβλίου είναι το «μάθε τον εχθρό σου».

Παραλείπει, όμως, η συγγραφέας να παραθέσει τη γνώμη της σε τι ακριβώς είναι εχθρός το Ισλαμικό Κράτος και έτσι, εύκολα, μπορεί ο δυτικός αναγνώστης, κάτω από τη βία των πρόσφατων γεγονότων στο Παρίσι και τις εκχυδαϊστικές ερμηνείες των ΜΜΕ,  να εκλάβει αυτή την «εχθρότητα» ως πόλεμο πολιτισμών.

 Έτσι, μέσα από τη συγκεκριμένη εστίαση, που αναλίσκεται κυρίως στην ανάλυση της στρατηγικής του ΙΚ, καθώς αυτός είναι ο διακηρυγμένος στόχος της συγγραφέως,  παραβλέπεται –παρόλο που στο βιβλίο διάσπαρτα αναφέρονται συναφή στοιχεία-  το αναγκαίο συμπέρασμα ότι η κατάσταση στα κατεκτημένα εδάφη προσομοιάζει περισσότερο σε στρατόπεδα συγκέντρωσης  και λιγότερο σε πόλεις και, συνεπώς, αν σε κάτι είναι εχθρικό το Ισλαμικό Κράτος, είναι σε κάθε είδος πολιτισμού, όχι μόνο του δυτικού. Στα συν του βιβλίου και η καλή μετάφραση της Σώτης Τριανταφύλλου.

Η Λορέτα Ναπολεόνι γεννήθηκε στη Ρώμη το 1955. Είναι οικονομολόγος και δημοσιογράφος. Δούλεψε για λογαριασμό χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και διεθνών οργανισμών, στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Έχει εργαστεί επίσης, ως δημοσιογράφος και ξένη ανταποκρίτρια σε πολλές ιταλικές οικονομικές εφημερίδες. Το γνωστότερο μυθιστόρημα της, “Φάκελος Βαγδάτη”, είναι ένα οικονομικό θρίλερ, που αναφέρεται στον Πόλεμο του Κόλπου. Η Ναπολεόνι ανήκει σε μία ομάδα δημοσιογράφων, οι οποίοι πήραν συνεντεύξεις από μέλη των Ερυθρών Ταξιαρχιών στην Ιταλία, ύστερα από τρεις δεκαετίες σιωπής. Ζει στο Λονδίνο και στη Μοντάνα των ΗΠΑ.