Oι Θεατρίνοι, Γκράχαμ Γκρην

Oι Θεατρίνοι. Γκράχαμ Γκρην, Μετάφραση: Κλαίρη Παπαμιχαήλ, Εκδόσεις Πόλις

Μία καινούρια έκδοση του βιβλίου του σημαντικού Βρετανού λογοτέχνη Γκράχαμ Γκρην, του οποίου η αφηγηματική τέχνη αποτελεί γέφυρα ανάμεσα στο κλασικό περιπετειώδες μυθιστόρημα και στο σύγχρονο αστικό.

Ο Γκρην σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, δούλεψε ως δημοσιογράφος των Times και άλλων εντύπων, ταξίδεψε σε  πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής αλλά και της Ευρώπης και πλήθος από τις εμπειρίες του μετέφερε στα βιβλία του. Επηρεάστηκε, επίσης  από την θητεία του ως πράκτορας των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κοινό και κριτικοί αποδέχθηκαν τον Γκρην σαν δεινό συγγραφέα καθώς συνδύαζε τόσο την περιπλάνηση και την περιπέτεια της λαϊκής λογοτεχνίας όσο και το κοινωνικό  και την αισθητική  της υψηλής.

«Οι Θεατρίνοι» παρουσιάζουν την Αϊτή της δεκαετίας του ’60, όπου τα πάντα σκέπαζε η αιμοσταγής δικτατορία του Φρανσουά Ντιβαλιέ, του περιβόητου Πάπα – Ντοκ, που σαν άλλος μάγος κυβερνούσε τον λαό σκορπίζοντας δεισιδαιμονία και τρόμο με τους πραιτοριανούς του, τους ονομαζόμενους «Τοντόν Μακούτ» (Tonton Macoutes). Ο Γκρην στήνει την πλοκή  με αληθινά γεγονότα ακόμη και με πρόσωπα που γνώρισε κατά την παραμονή του στο νησί. Σε τούτο το έρημο τοπίο της απόλυτης διαφθοράς και σκληρότητας συνυπάρχουν  διάφορες  φιγούρες: ο Μπράουν, ένας απελπισμένος τυχοδιώκτης που φέρει πολλά από τα χαρακτηριστικά του συγγραφέα, ο Τζόουνς, που συστήνεται σαν Ταγματάρχης αλλά δεν είναι παρά ένας παραμυθάς απατεώνας, ο κύριος και η κυρία Σμιθ, Αμερικανοί ιδεολόγοι και σταυροφόροι της χορτοφαγίας ως μέσου αλλαγής του κόσμου, και  ο ντόπιος-αριστερών πεποιθήσεων- γιατρός, δόκτωρ Μαζιό. Τον θίασο συμπληρώνει η οικογένεια  πρέσβη λατινικής χώρας καθώς η γυναίκα του, η Μάρτα είναι ερωμένη του Μπράουν. Η ατμόσφαιρα που υφαίνει ο Γκρην βαραίνει με την εξέλιξη της πλοκής. Συνδετικός κρίκος ο Μπράουν, που δεν πιστεύει τίποτε πλέον και σαν άλλη μπάλα μπιλιάρδου χτυπά έναν-έναν τους βασικούς παίκτες μέχρι τελικής πτώσης, φυσικής ή συναισθηματικής. Είναι πολύ ενδεικτικός ο διάλογος ανάμεσα στην Μάρτα και τον Μπράουν, όπου αποκαλύπτεται ο σκληρός πυρήνας του βιβλίου. Είναι η στιγμή που ο βασικός ήρωας  συνειδητοποιεί πως όλοι κινούνται γύρω από μια σκηνή, θεατρίνοι, καθώς μετέρχονται ρόλους και όχι αληθινές ζωές. Σαν υπνοβάτες τσιτάρουν τα κείμενά τους χωρίς να καταλαβαίνουν τίποτε, άδειοι καθώς είναι από πιστεύω, οράματα και ανθρωπιά. Δεν υπάρχει μέλλον γι’ αυτούς, καμιά προοπτική – αστάθεια και ρευστότητα σε ένα ταξίδι χωρίς προορισμό καθώς δεν υπάρχουν ρίζες.

Σε αυτό το δύσκολο να στηθεί περιβάλλον ο Γκρην οδηγεί αριστοτεχνικά τους ήρωες του, απολαυστικά αφηγούμενος την παράλογη ατμόσφαιρα που τους περικλείνει- το τρομακτικό βλέμμα των Τοντόν Μακούτ μέσα από τα μαύρα γυαλιά και το βροχερό τοπίο που στάζει αίμα. Στο τέλος, όμως, έρχεται ένα είδος κάθαρσης όταν ο περισσότερο κάλπικος ήρωας, ο Τζόουνς, αποδίδει ειλικρινά  τον ρόλο του με τον επερχόμενο θάνατό του. Για να κλείσει έτσι συναρπαστικά αυτή η ιλαροτραγωδία αφήνοντας πίσω της μια, έστω μικρή, χαραμάδα φωτός.