Στήλη: SmassingCulture
Κόμικ, sci - fi, κινηματογράφος, υπερήρωες, animation, πολιτική και κοινωνία

Oxygen: Doctor Who εναντίον καπιταλισμού (και) στο διάστημα

Στο κενό κανείς δεν σε ακούει να χρεωκοπείς...

| 02/07/2017

O Peter Capaldi έκλεισε σχεδόν τον κύκλο του σαν 12ος Doctor, αφήνοντας πίσω του μερικές αμήχανες στιγμές αλλά και πολλές ιστορίες που μας θύμισαν γιατί αγαπούμε την κλασική βρετανική σειρά επιστημονικής φαντασίας.

Το επεισόδιο με τίτλο Oxygen κυκλοφόρησε στις 13 Μαΐου και αποφασίσαμε να το ξεχωρίσουμε τόσο για το στυλ και τη θεματική του όσο και γιατί φαίνεται να δίνει το στίγμα της σεζόν. Το επεισόδιο ξεκινάει με μια σκηνή σε διαστημικό σταθμό και την κόντρα του Doctor με τον Nardole σχετικά με το αν μπορεί να φύγει από τη Γη έστω και για μικρά διαστήματα. Ο Doctor παρακούει το cyborg βοηθό του, κυνηγώντας ένα σήμα κινδύνου στο διάστημα, το οποίο φαίνεται ότι του έχει λείψει. Μέχρι εδώ πάμε σε κλασικά θέματα. Τα δυνατά σημεία του επεισοδίου αρχίζουν με την άφιξη στο σταθμό και την ανακάλυψη του λόγου της εξαφάνισης της πλειοψηφίας του πληρώματος. (κάπου εδώ αρχίζουν τα spoiler…). Ουσιαστικά, το επεισόδιο συνδυάζει εξαιρετικά ένα horror τόνο με ένα από τα πιο πολιτικά προσανατολισμένα επεισόδια Doctor Who που έχουμε δει.doctor3

Ο «εχθρός» του Doctor είναι οι ίδιες οι στολές του πληρώματος, οι οποίες προκάλεσαν το θάνατο του και πλέον κινούνται μόνες τους, επιδιώκοντας να σκοτώσουν κάθε τι ζωντανό που έχει μείνει μέσα στο σταθμό. Οι στολές κινούνται έχοντας ακόμα μέσα τους τα πτώματα του νεκρού πληρώματος, δίνοντας έτσι μια ωραία εκδοχή περιπέτειας με ζόμπι στο διάστημα. Για ακόμα μία φορά, το Doctor Who μας φέρνει μια sci-fi εκδοχή ενός κλασικού θέματος, ισορροπώντας ανάμεσα στη λεπτή ειρωνεία των βασικών κλισέ του είδους και σε ένα γνήσιο tribute στα αγαπημένα μας άμυαλα πλάσματα. Αντίστοιχο στυλ είχαν και παλαιότερα επεισόδια όπως το Water of Mars, το Oxygen όμως πάει ένα βήμα παρά πέρα.

Η άλλη, εξίσου δυνατή πλευρά του επεισοδίου είναι η πολιτική διάσταση που δίνει σε αυτή την περιπέτεια ο σεναριογράφος Jamie Mathieson. Από την πρώτη στιγμή, καταλαβαίνουμε ότι ο διαστημικός σταθμός είναι ένα ορυχείο χαλκού και οι στολές χρησιμεύουν στο να προμηθεύουν με αέρα τους εργάτες, οι οποίοι τον αγοράζουν ανάλογα με τα καθήκοντα που πρέπει να εκτελέσουν. Έτσι, έχουμε δυνατούς, δυστοπικούς διαλόγους με τα εναπομείναντα μέλη του πληρώματος να εξηγούν στο Doctor ότι για να φτάσουν σε ένα άλλο σημείο του σταθμού απαιτούνται τόσες ανάσες, τις οποίες δεν μπορούν να ξοδέψουν. Κάθε κίνηση πρέπει να είναι μετρημένη, προσέχοντας να μην αγχωθούν γιατί τότε θα καταναλώσουν πολύ περισσότερο αέρα, αναπνέοντας γρήγορα.

doctor4

Ωστόσο, το επεισόδιο δεν σταματάει εδώ και συνεχίζει πιο εντατικά στην ίδια θεματική. Στην πορεία, αποκαλύπτεται ότι το πλήρωμα δεν πέθανε λόγω της απουσίας αέρα αλλά το σκότωσαν οι ίδιες οι στολές. Σε αυτό το σημείο, θα περιμέναμε ότι πρόκειται είτε για μία δυσλειτουργία των μηχανών είτε για μια κατά γράμμα εκτέλεση εντολών που τελικά στρέφονται ενάντια στον άνθρωπο, θέματα που τα έχουμε δει επανειλημμένα στο Doctor Who. Το ίδιο φαίνεται να πιστεύουν και οι επιζήσαντες εργάτες του πληρώματος που περιμένουν μέχρι τελευταίας στιγμής την άφιξη βοήθειας από την εταιρεία, ελπίζοντας ότι θα έχει συνειδητοποιήσει ότι κάτι δεν πάει καλά. Τους συγκλονίζει η αποκάλυψη ότι οι στολές τους σκότωσαν, ακολουθώντας κατά γράμμα τις εντολές τις εταιρείες, η οποία, όταν ανακάλυψε ότι η παραγωγή είχε μειωθεί, αποφάσισε να σταματήσει τη λειτουργία του σταθμού και να αντικαταστήσει το πλήρωμα.

Είναι ένα δυνατό σχόλιο σχετικά με το πόσο αναλώσιμο τείνει να γίνει το εργατικό δυναμικό, ένα σχόλιο που μπορεί να έρχεται μέσω της υπερβολής αλλά διατηρεί ακέραια την αξία του γιατί βασίζεται σε υπαρκτές τάσεις που εκδηλώνονται στη σύγχρονη κοινωνία. Όλα αυτά θα οδηγήσουν τον Doctor στο σχόλιο ότι πρόκειται για το άκρο του καπιταλισμού (“the end point of capitalism), το σημείο που η ανθρώπινη ζωή δεν έχει καμία αξία (“the bottom line where human life has no value at all”) και καλεί το υπόλοιπο πλήρωμα να πολεμήσει τον αλγόριθμό και τον κατάλογο κερδών και τα κουστούμια των ανωτέρων, όπως κάθε εργάτης.

“We’re fighting an algorithm, a spreadsheet – like every worker everywhere, we are fighting the suits”!

Πρόκειται για ένα πανίσχυρο μήνυμα που έρχεται να προστεθεί σε μια μακρά παράδοση επεισοδίων Doctor Who με ριζοσπαστικές αναφορές. Ίσως, ο πιο χαρακτηριστικός «πρόγονος» του είναι η σειρά επεισοδίων με τίτλο The Sun Makers του 1977, όταν ο τότε Doctor, ο θρυλικός Tom Baker, βρέθηκε να οργανώνει μια απεργία στον πλανήτη Πλούτωνα. Στα νεότερα επεισόδια Doctor Who, ξεκινώντας από το 2005, είχαμε πολλές αναφορές σε ζητήματα ρατσισμού (που δεν έλειψαν και από αυτό το επεισόδιο με την εμφάνιση ενός μπλε εργάτη, ο οποίος είναι το θύμα ρατσισμού του μέλλοντος) και ομοφοβίας, ενώ στην περσινή σεζόν, ο Capaldi εκφώνησε ένα συγκλονιστικό λόγο υπέρ της ειρήνης που τον ανέδειξε. Ωστόσο, είναι η πρώτο φορά που η πολιτική διάσταση ήρθε στο προσκήνιο με τέτοιο τρόπο, λιγότερο ένα μήνα από τις βρετανικές εκλογές. Ο σεναριογράφος δήλωσε ότι ανησύχησε  ότι το επεισόδιο θα θεωρηθεί υπερβολικά πολιτικό και πως θέλει να θεωρηθεί ως προειδοποίηση για το πού μπορούν να φτάσουν τα πράγματα αν δεν είμαστε προσεκτικοί. Σε κάθε περίπτωση, το επεισόδιο απηχεί την περίοδο που ζούμε και μας θυμίζει ότι η δυστοπία δεν είναι και τόσο μακριά…

doctor2