Oι 30 πιο σημαντικοί δίσκοι του ροκ

μέρος πρώτο

Αρκετά αυθαίρετη, η επιλογή των 30 καλύτερων δίσκων στην ιστορία του ροκ έχει να κάνει, αν θέλετε, με τις αξίες, τη στάση ζωής και τις ανάγκες που νιώθουμε να εκφράζονται μέσα από αυτό. Δεν είναι μόνο ο δυνατός ρυθμός, οι φοβερές  μελωδίες, που σκάλωσαν εντός μας, είναι και τι αντιπροσωπεύουν οι μουσικοί αυτοί διότι ως καλλιτέχνες μιας αυθεντικής κουλτούρας του Δυτικού Πολιτισμού εξέφρασαν ένα συλλογικό υποσυνείδητο. Είναι, επίσης, αυθαίρετη διότι το ροκ είναι μουσική εν ενεργεία και έτσι πολλά σημαντικά έργα πρόσφατων δεκαετιών περιμένουν  αξιολόγηση  στο προσεχές  μέλλον. Φυσικά μια τριαντάδα ροκ δίσκων δεν καλύπτει καθόλου τις ανάγκες ενημέρωσης και απόλαυσης. Επιφυλασσόμαστε γι’ αυτό: Θα ακολουθήσουν κι’ άλλες αξιολογήσεις, στο μέλλον, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένας ικανός αριθμός σημαντικών δίσκων. Και πριν μας ρωτήσετε – βεβαίως και πήραμε υπ’ όψη μας επιλογές που έχουν γίνει κατά καιρούς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Αυτά για να μην νομίζετε ότι ακολουθούμε μόνο τις προσωπικές μας εμμονές. H κατάταξη δεν είναι αξιολογική. Να σημειώσουμε πως η παρουσίαση των δίσκων θα αναρτηθεί σε δυο συνέχειες.

THE BEATLES – Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band  (1967)

Χαρακτηρίστηκε ως επανάσταση στο χώρο του ροκ τόσο για τις μουσικές και τεχνικές καινοτομίες του όσο και για την καταγραφή μιας ολόκληρης εποχής. Το πνεύμα της ελευθερίας, η αφέλεια, ο μυστικισμός, οι χίπις, τα ναρκωτικά, η πολυχρωμία στο ντύσιμο – η έκρηξη της νέας συνείδησης  για την αλλαγή στον τρόπο ζωής – δίνουν το στίγμα. Κολάζ μουσικών με βάση το ροκ αλλά και την κλασική με την βοήθεια του μεγάλου παραγωγού George Martin, με ψυχεδελικές παρεκτροπές, με ροκ εν ρολ και μπλουζ – με ανάποδες μαγνητοταινίες, με ηχητικά εφέ και σφυρίχτρες για σκύλους! Τέλος, το  εξώφυλλο πιστό στην Ποπ Αρτ που τότε μεσουρανούσε, βρίσκει τους  Beatles ντυμένους εδουαρδιανά δίπλα σε δεκάδες επώνυμους καλλιτέχνες και μη.

ΤΗΕ VELVET UNDERGROUND AND NICO – The Velvet Underground And Nico (1967)

Το συγκρότημα θρύλος της Ανατολικής Ακτής, οι Velvet Underground ανακαλύφθηκαν και ήρθαν στο προσκήνιο χάρη στον αμφιλεγόμενο καλλιτέχνη της Ποπ Αρτ, Αndy Warhol. Ο οποίος προώθησε ως τραγουδίστρια την Nico, γερμανίδα ηθοποιό και πρώην φωτομοντέλο που είχε παίξει στη “Ντόλτσε Βίτα” του Φελίνι! Άκρως αντίθετοι στο αισιόδοξο πνεύμα της εποχής, οι Velvets μιλούσαν για την κόλαση των ναρκωτικών, των σεξουαλικών διαστροφών –της κοινωνικής βίας και του αδιεξόδου που κυριαρχούσε στο πιο προχωρημένο κομμάτι της Δύσης – το Μεγάλο Μήλο, τη Νέα Υόρκη. Το ίδιο και η μουσική τους: Ηθελημένα πρωτόγονη, ακατέργαστη, επαναλαμβανόμενη μέχρι παράνοιας πακέτο με τα “άχρωμα”  φωνητικά του νεαρού τότε Lou Reed.

BOB DYLAN – Blonde On Blonde (1966)

Έργο απολογισμός του Dylan, απολογισμός της αποφασιστικής  στροφής του καλλιτέχνη από το φολκ στα ηλεκτρικά όργανα, όπου ο, κατά κόσμο, Robert Zimmerman πάντρεψε την Αμερικάνικη λογοτεχνία με το ροκ εν ρολ δίνοντας και στα δύο φοβερή δύναμη και φήμη. Ροκ ήχοι πλαισιώνουν την “μονοδιάστατη” φωνή του Dylan και τα λόγια, σουρεαλιστικά και ενίοτε  αλληγορικά ανοίγονται στον κόσμο της φαντασίας  με τους Μπίτνικς να προβάλλουν από μέσα. Ποτέ άλλοτε η σύνθετη γραφή της ποίησης δεν κατόρθωσε να εκφραστεί τόσο δημιουργικά όσο από το τελευταίο μεγάλο έργο του Bob Dylan. Λίγους μήνες μετά ένα τρομερό ατύχημα με μοτοσυκλέτα ανάγκαζε τον μουσικό να εγκαταλείψει για μήνες  τη δουλειά του και για πάντα  τις καινοτομίες του. Το νόμπελ που του απένειμαν απλώς επιβεβαιώνει την επανάσταση που επέφερε στα μέσα των 60’s.

JIMI HENDRIX EXPERIENCE – Electric Ladyland (1968)

Σε τέσσερα χρόνια  δημιουργικής δουλειάς, ο Hendrix κατόρθωσε πράγματα που άλλοι μόνο στα πιο άγρια όνειρά τους έβλεπαν! Μέγας τεχνίτης της ηλεκτρικής κιθάρας, την έφτασε στα όριά της και πλούτισε με καινοτομίες τους επίγονους. Έφερε στο ροκ όλο το φάσμα της μαύρης μουσικής – τα ρυθμικά  μπλουζ, τη φωνή του γκόσπελ, τον αυτοσχεδιασμό της τζαζ και ακόμη πάρα πέρα – έδωσε υπόσταση στα όνειρα και στις μεγάλες ουτοπίες των 60’ς. Με το συγκρότημά του, τους Experience, κυκλοφόρησε απίθανη μουσική και κυρίως το τρίτο διπλό άλμπουμ με τους ψυχεδελικούς τζαζέ πειραματισμούς όπου συνυπάρχουν κλασικά τρίλεπτα και τετράλεπτα κομμάτια με οργιαστικούς αυτοσχεδιασμούς τριών τετάρτων.

ROLLING STONES – Their Satanic Majesties Request (1967)

Κυκλοφόρησε σαν απάντηση στο “Sgt. Pepper’s” των Beatles αλλά λειτούργησε από την ανάποδη! Χαρούμενη η ατμόσφαιρα στα σκαθάρια – μαύρη και απελπισμένη στους Stones. Τρισδιάστατο ψυχεδελικό εξώφυλλο, ψυχεδελική και η ατμόσφαιρα των τραγουδιών! Ροκίζουσες αποχρώσεις αλλά και δύσκολες μελωδίες. Οι Stones ακολουθούν τους Beatles μόνο που ο δικός τους δρόμος δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Η κυριαρχία των ψυχεδελικών ναρκωτικών είναι ολοκληρωτική και σαν τέτοια δημιουργεί ένα παράξενο προϊόν περισσότερο τύχης παρά συγκεκριμένων προθέσεων.

FRANK ZAPPA – Hot Rats (1969)

Ίσως η πιο σύνθετη προσωπικότητα στο χώρο του ροκ – τραγουδιστής, συνθέτης, κιθαρίστας, ενορχηστρωτής και παραγωγός – ο Frank Zappa, θεωρείται ως ο πιο ριζοσπάστης μουσικός που πέρασε πότε από το ροκ!  Ασχολήθηκε με όλα τα είδη της μουσικής και ανέλυσε σαρκάζοντας τα ήθη και τα έθιμα του δυτικού μέσου ανθρώπου χωρίς να αφήσει απ’ έξω κάθε μορφή κρατικής εξουσίας. Πρώτα με τους Mothers Of Invention και κατόπιν μόνος έδωσε με έργα όπως το “Hot Rats” βάθος και προοπτική στο ροκ. Ιδιοφυής ανάμειξη ροκ εν ρολ, τζαζ και μπλουζ, ο δίσκος μπορεί να χαρακτηριστεί ως η πρώτη  προσπάθεια φιούζιον εκ μέρους  ενός ροκ μουσικού.

DOORS – Absolutely Live (1970)

Ίσως το καλύτερο ζωντανό άλμπουμ όλων των εποχών, το “Absolutely Live” είναι αυτό που γράφει ο τίτλος του: Μια ιεροτελεστία υπό την καθοδήγηση του τελευταίου σαμάνου της εποχής μας, του Jim Morrison. Παρ’ ότι έχει ηχογραφηθεί σε διάφορες πόλεις το άλμπουμ ακούγεται ως μια και έξω, λες και τίποτα δεν έχει μεσολαβήσει ανάμεσα στα τραγούδια. Περιέχει όλα τα μεγάλα τραγούδια των Doors και επιπλέον την φοβερή ατμόσφαιρα χαοτικού δέους που μόνο ο ποιητής με τα πέτσινα παντελόνια μπορούσε να σκηνοθετήσει.

THE  MOTHERS  OF INVENTION – Freak Out (1966)

Ίσως το πιο αναρχικό, το πιο απίθανο σχήμα στην ιστορία του ροκ – Τhe  Mothers Of Invention – όχημα μουσικών ιδεών και όχι μόνο, του Frank Zappa – μετέφεραν σ’ αυτό το διπλό άλμπουμ όλη την περιθωριακή αντι-κουλτούρα της Δυτικής Ακτής! Ροκ εν ρολ, τζαζ, μπλουζ – αυτοσχεδιασμοί,  χάπενινγκς – ακόμη και πειραματισμοί με ηλεκτρονικά εφέ και επιρροές από μοντέρνους συνθέτες όπως ο Edgar Varese  και χάος! Μαζί και  σαρκασμός,  πολιτικές θέσεις και κείνη η ευλογημένη αίσθηση της πλήρους ανατροπής κατεστημένων αξιών και μουσικών.

BEATLES – Revolver (1966)

Δεύτερο άλμπουμ μιας άτυπης τριλογίας – “Rubber Soul” και “Stg. Pepper’s” τα άλλα δυο. Πολλοί το θεωρούν σαν το  σημαντικότερο των σκαθαριών, τούτη τη χειμαρρώδη έκρηξη ποπ τραγουδιών απέναντι στην ανερχόμενη σκηνή της ψυχεδέλειας. Όπως λένε, αν το “Rubber Soul” άνοιξε  μυαλά το “Revolver” τα ανατίναξε. Τι να πρωτακούσεις! Από το μαχητικό “Taxman”, την απίθανη “Eleanor Rigby”, ή το παιδικό “Yellow Submarine” ως το πρώτο τους ψυχεδελικό “She Said She Said”, ως το λισεργικό αποκορύφωμα, “Tomorrow Never Knows” – με τα υπνωτικά ντραμς του Ringo, τις μαγνητοφωνημένες λούπες και τη φωνή του Lennon να τραγουδά, «άκου το χρώμα των ονείρων σου»…

BEACH BOYS – Pet Sounds (1966)

Άλλη μια απόπειρα να ξεπεραστούν  οι  Beatles καταλήγει σε ένα αριστούργημα. Για τους καλιφορνέζους Beach Boys και κυρίως για τον ηγέτη τους Brian Wilson, το “Pet Sounds” αποτελεί έργο ζωής μακριά από τις έως τότε χαρούμενες ροκ εν ρολ συγχορδίες και τον ανέμελο αμερικάνικο τρόπο ζωής. Δέκα ολόκληρους μήνες για να ηχογραφηθεί  με τις πολύπλοκες φωνητικές μελωδίες και τις μουσικές εφευρέσεις ενός υποτυπώδους  τότε συνθεζάϊζερ. Το αποτέλεσμα φτάνει για το κατατάξει ανάμεσα στα πιο πολυπρισματικά  μουσικά έργα της  εποχής μας.

VAN MORRISON – Astral Weeks (1968)

Ο μέγιστος των τροβαδούρων, ο Ιρλανδός Van Morrison ηχογράφησε το “Astral Weeks” βασισμένος στο ένστικτό του ως μια ελεγεία στον έρωτα όπου οι αναμνήσεις των παιδικών χρόνων μπλέκονται με τοπία της φαντασίας του.. Με αυθεντικούς μουσικούς της τζαζ ο Morrison  έφτιαξε ένα παραμυθένιο ροκ σόουλ  άλμπουμ ικανό να συναρπάσει κάθε απαιτητικό ακροατή και να δώσει με τις εξαίρετες φωνητικές ερμηνείες ένα δίσκο υπόδειγμα για το πώς πρέπει να ακούγονται οι μοντέρνες μπαλάντες.

CREEDENCE CLEARWATER REVIVAL – Bayou Country (1969)

Λες και γεννήθηκαν στους βαλτότοπους της Λουϊζιάνα οι τέσσερις  Creedence Clearwater Revival ξεκινούν τον δίσκο με το “Born On The Bayou” ένα  κομμάτι για το bayou, τις εκτάσεις όπου δέντρα και νερά είναι ένα. Οι CCR παίζουν  καθαρόαιμο ροκ εν ρολ χωρίς όμως την αθώα έκφραση του ’50. Έχουν περάσει σχεδόν δυο δεκαετίες και ο ήχος έχει γίνει  σκοτεινός περασμένος από την τσιριχτή φωνή του αρχηγού John Fogerty που τον συνοδεύουν δυο κιθάρες και η ριδμ σέξιον. Είναι βλέπετε το τέλος  των ψευδαισθήσεων, ο πόλεμος του Βιετνάμ και τα όνειρα μιας  νεολαίας που έχει πάψει πια να πιστεύει.

THE BAND – The Band (1969)

Αν και Καναδοί εδράζονται σθεναρά στην αμερικάνικη φολκ και κατόπιν του απογαλακτισμού τους από τον Dylan αναδεικνύονται εξαιρετικοί τραγουδοποιοί και συνεχιστές της παράδοσης ανανεώνοντας την δραστικά: το δεύτερο τους άλμπουμ περιέχει αποκλειστικά δικές τους συνθέσεις που πλέον θεωρούνται κλασικές, όπως το “The Night They Drove Old Dixie Down”. Oι drifters, – οι περιπλανώμενοι τραγουδοποιοί  του μεσοπολέμου – και οι τελευταίοι του είδους…

CAPTAIN BEEFHEART – Trout Mask Replica(1970)

Ο πιο αφανής, ο πιο υποτιμημένος μουσικός του χώρου, ο Captain Beefheart ή Don Van Vliet θεωρείται  γκουρού  για πολλούς  από τους νεωτέρους έτσι ώστε κάθε παράξενη κακοφωνία να αποδίδεται πλέον σ’ αυτόν. Το “Trout Mask Replica” ηχογραφήθηκε μέσα σε… οκτώ ώρες με αποτέλεσμα το πιο ανατρεπτικό και αντισυμβατικό έργο που έγινε ποτέ στο χώρο του ροκ! Η σουρεαλιστική ποίηση ντύνεται με ήχους από το ροκ εν ρολ, τα  ακουστικά μπλουζ – συνδυάζεται με τζαζίστικους αυτοσχεδιασμούς και αβάν γκαρντ μουσικές ενώ οι μουσικοί παίζουν εντελώς αυθόρμητα! Έκτοτε ο Βeefheart ηχογράφησε ελάχιστα άλμπουμ για να αφοσιωθεί  στη  ζωγραφική όπου την εξασκούσε απομονωμένος, με τη γυναίκα του, σε ένα τροχόσπιτο στην έρημο Mojave.

THE STOOGES – Fun House (1970)

Ο προάγγελος του πανκ, το “Fun House” ήλθε στο τέλος του ‘60 πολύ γρήγορα ή πολύ αργά. Γρήγορα γιατί το “νέο” αμερικάνικο πανκ εμφανίζεται στην Νέα Υόρκη στα μέσα των 70’s  και αργά διότι οι θρυλικές γκαραζοπάνκ μπάντες έχουν σβήσει λίγα χρόνια πριν. Το δεύτερο LP των Stooges και του νεαρού τότε Iggy Pop είχε όλα τα συστατικά ενός προϊόντος έξω από τον καιρό του: θορυβώδικο, θρασύ, ροκάρει ασυστόλως και εννοεί να εξεγείρεται κατά πάντων. Μιλάει για την κουλτούρα του δρόμου, τους λούζερς, την απειλή της τηλεόρασης, την βρωμιά των πόλεων, τους  τρόμους της αμερικάνικης κοινωνίας και όλα αυτά μέσα από ένα ακατέργαστο ροκ εν ρολ ιδίωμα με κατάληξη το χαοτικό “L.A. Blues”!

*Το κείμενο αποτελεί αναθεωρημένη έκδοση ενός παλαιότερου

**Η κεντρική φωτογραφία του άρθρου ανήκει στον Χρήστο Σκυλλάκο