Sarah Kane: Γιατί το θέατρο να μην είναι τόσο συναρπαστικό όσο το ποδόσφαιρο;

Η Kane αυτοκτόνησε στα 28, αλλά τα θεατρικά της έργα ακόμη απασχολούν και προβληματίζουν. Η θεματική τους αφορά στη λυτρωτική αγάπη, τη σεξουαλική επιθυμία, τον πόνο, το βασανισμό (σωματικό-ψυχικό) και το θάνατο. Χαρακτηρίζονται από ποιητική ένταση, απλή γλώσσα, εξερεύνηση της θεατρικής φόρμας και τη χρήση βίαιων, ακραίων σκηνών. Αναδημοσιεύουμε από τον Guardian μερικές σκέψεις της σε σχέση με τα παραπάνω. Φωτογραφία: Martin Godwin. [Οι μεσότιτλοι δικοί μας]

Το ντεμπούτο της Sarah Kane έγινε πριν 20 χρόνια με το “Blasted”. Στο παρακάτω κείμενο, γραμμένο στη διάρκεια του φεστιβάλ του Εδιμβούργου το 1998, η ίδια αναφέρεται στην απόδοση του έργου (performance) στη σκηνή και στην απόδοση στο γήπεδο ποδοσφαίρου.

Θρίαμβος επί του προσποιητού

Σκατά στο Εδιμβούργο. Είμαι για Old Trafford. Πρώτη μέρα της σεζόν και ο ήλιος λάμπει στο Θέατρο Των Ονείρων. Τα πρώτα 85 λεπτά όμως, είναι εφιάλτης. Η Γιουνάιτεντ χάνει 2-0 από τη Λέστερ και απομένουν πέντε λεπτά. Το κοινό αρχίζει να αποχωρεί. Ο Σέριγχαμ σκοράρει, αλλά με ένα λεπτό να απομένει είμαι στο όριο να πω “σκατά στο ποδόσφαιρο. Πάω στο φεστιβάλ”

Τότε συμβαίνει ένα θαύμα . Στο τελευταίο λεπτό κερδίζουμε φάουλ 27 μέτρα (σ.σ 30 yards) από την εστία. Ο Ντέιβιντ Μπέκαμ αναλαμβάνει την εκτέλεση και στέλνει την μπάλα στα δίχτυα. Δύο άκαμπτα δάχτυλα σε όλους όσους τον μισούν που είναι πλούσιος, ταλαντούχος και πηδάει μία σταρ. Το ταλέντο μου και αυτό του συγγραφέα-σκηνοθέτη Vincent O’ Connell σχεδόν χάνονται στο πλήθος καθώς εξαφανιζόμαστε από τη βόρεια κερκίδα.

Η νίκη (εντάξει ισοπαλία ήταν, αλλά νιώσαμε ότι κερδίσαμε και αυτοί ότι έχασαν) ήταν διπλά γλυκιά, διότι αποτέλεσε θρίαμβο επί της  απομίμησης του όμορφου παιχνιδιού. Το αρνητικό παιχνίδι της Λέστερ, το παιχνίδι του προσποιητού τραυματισμού, της σκόπιμης καθυστέρησης.

Απόδοση σε ενεστώτα χρόνο

Συχνά φεύγω νωρίς από το θέατρο δίχως φόβο ότι θα χάσω κάτι. Αλλά όσο άσχημα κι αν ένιωσα, ποτέ δεν έφυγα νωρίς από αγώνα ποδοσφαίρου καθώς ποτέ δεν ξέρεις πότε θα συμβεί το θαύμα.  Ολοένα και περισσότερο βρίσκω την απόδοση του έργου (σ.σ περφόρμανς) πιο ενδιαφέρουσα από την ηθοποιία, τη θεατρική απόδοση πιο υποβλητική από το γραπτό έργο. Παραδόξως, ενθαρρύνω τους φίλους μου να δουν το έργο μου Crave (Λαχταρώ) πριν το διαβάσουν, διότι το θεωρώ πιο πολύ κείμενο απόδοσης παρά θεατρικό έργο.

Οι σεξουαλικές συνδηλώσεις της λέξης “απόδοση” δεν είναι συμπτωματικές. Ο ποδοσφαιριστής της Λίβερπουλ Πολ Ινς παραδέχεται δημόσια ότι βρίσκει πιο απολαυστικό το να κάνει τάκλιν παρά σεξ. Η απόδοση είναι σπλαγχνική. Σε φέρνει σε άμεση σωματική επαφή με τη σκέψη και το συναίσθημα. Όταν γράφω για την απόδοση της Γιουνάιτεντ δεν μπορώ να μη γράψω σε ενεστώτα χρόνο.

 Λαχτάρα για διάλογο με την εμπειρία του κοινού

Είδα τους Jesus and Mary Chain στο Εδιμβούργο λίγες μέρες πριν και έπιασα τον εαυτό μου να λαχταρά για ένα θέατρο που να μπορεί να “μιλήσει” άμεσα στην εμπειρία του κοινού. Σπάνια συμβαίνει. Μολαταύτα έχει συμβεί. Στο “The Ladyboys of Bangkok” με την απόλαυση να βλέπεις ταϊλανδή τρανσέξουαλ να τραγουδά σε play-back το “I Am What I Am”. Το ίδιο και όταν έπεσα πάνω στο Zimbabwean Nasa Theatre τα μέλη του οποίου χόρευαν και έπαιζαν τύμπανα μπροστά σε ένα ενθουσιώδες κοινό στη Lothian Road.

Επίσης, συνέβη σε έκθεση της Mona Hatoum στην Εθνική Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης της Σκωτίας. Σε ένα μικρό κυλινδρικό δωμάτιο προβαλλόταν εικόνα από χειρουργική κάμερα η οποία εξαφανιζόταν σε κάθε οπή της καλλιτέχνιδος. Πράγματι, ελάχιστοι μπόρεσαν να μείνουν στο δωμάτιο, αλλά ανακάλυψα πως το ταξίδι στον κώλο της Mona Hatoum με έφερε σε άμεση επαφή με τα αισθήματά μου για τη θνητότητά μου. Δεν μπορώ να ζητήσω κάτι παραπάνω.

Οι… τρελές απαιτήσεις και ο Μπέκαμ

Η Vicky Featherstone, σκηνοθέτιδα του “Crave”, έκανε ό,τι μπορούσε για να μετατρέψει το έργο σε περφόμανς με την αληθινή έννοια της λέξης. Και για μένα, το να βλέπω τους ηθοποιούς να αποδίδουν είναι σαν να βλέπω τη Γιουνάιτεντ. Όταν “πετούν”, απογειώνονται όλοι μαζί και όταν δεν το κάνουν, καταρρέουν ως σύνολο.

Είχαμε κι ένα άσχημο πρόβλημα τραυματισμού. Στη διάρκεια της δεύτερης γενικής, ο Πολ Χίκι αναγκάστηκε να σταματήσει, λόγω ξαφνικής παράλυσης στη μια πλευρά του προσώπου του. Άπαντες είχαν μείνει ενεοί φοβούμενοι εγκεφαλικό. Ο γιατρός μάς διαβεβαίωσε ότι επρόκειτο για υπέρπνοια που προκλήθηκε από τις απαιτήσεις του κειμένου μου και την επιμονή της Vicky στην απόδοση. Παρ’ όλα αυτά, μόνο όταν απαιτείς τέτοια πράγματα, υπάρχει πιθανότητα να εκφραστούν επακριβώς ιδέες και συναίσθημα. Να υπάρξει ευθεία επαφή με τις ανάγκες του κοινού σε διανοητικό, συναισθηματικό και σωματικό επίπεδο.

Υπάρχουν πολλοί καλοί περφόρμερ στο Εδιμβούργο αυτή τη χρονιά. Περφόρμερ που είναι έτοιμοι να ρισκάρουν, ώστε να “συναντήσουν” αυτές τις απαιτήσεις και ανάγκες. Μολαταύτα, υπάρχει μόνο ένας Ντέιβιντ Μπέκαμ.