Spotlight: Όλα στο φως

Προσοχή στον μεσσία…

| 27/02/2016
★★☆☆☆

Όταν υπάρχει κάτι το κακό, εγείρεται η ανάγκη να βρεθεί και κάτι το καλό. Για να εξισορροπήσει η κατάσταση. Και εφόσον μας λείπει ο υπερήρωας με τα μπράτσα, το κορίτσι και το κολάν, -η πραγματικότητα ευτυχώς υπολείπεται ακραίου κιτς- το σινεμά του Hollywood έβρισκε ανέκαθεν μια άλλη οδό για μια παρόμοια λύση. Το παραμύθι πλασάρεται, λοιπόν.

Η αναπαράσταση μιας πραγματικής ιστορίας της δημοσιογραφικής ομάδας «Spotlight» που ξεσκέπασε ένα αισχρό κύκλωμα παιδεραστίας της Καθολικής Εκκλησίας, αν και θα μπορούσε να ρίξει πραγματικά φως, τελικά έχει πολύ κοντόφθαλμο και σκιερό βλέμμα -κοιτάζει κυρίως προς τα βραβεία Όσκαρ-. Το ξαναλέμε: Από τη μια οι καλοί. Δημοσιογράφοι ακλόνητοι στα χαρακώματα τους ρίχνουν άπλετο φως στα σκοτάδια. Η κοινωνία πράγματι διεφθαρμένη. Την καθαρίζουν, την απολυμαίνουν γιατί νιώθουν σημαιοφόροι της αλήθειας. Ίσως και μεσσίες. Από την άλλη η εκκλησία. Ασελγεί συνειδησιακά στους ενηλίκους. Ταυτόχρονα και σωματικά στους ανήλικους. Έχει την θεϊκή εξουσία, κανείς δεν δύναται να την βάλει στο στόχαστρο. Κι αυτή ορκίζεται σημαιοφόρος της αλήθειας. Κι αυτή αυτοπροσδιορίζεται μεσσίας. Προφανώς δεν εξισώνουμε την δημοσιογραφία με το εκκλησιαστικό δόγμα. Εμείς όχι. Αλλά η ταινία πάλι το υποθάλπει προωθώντας το εξής: Οι δημοσιογράφοι είναι σωτήρες για τον λαό, όπως ακριβώς οι παπάδες για τον πιστό. Έτσι η ταινία τυραννιέται από ένα γενικευμένο πρόβλημα. Είναι και η ίδια παράγωγο ενός βαθιά δομημένου ιδεολογήματος του Hollywood: Της χριστιανικής ηθικής που εμπεριέχεται στα πάντα και εξυμνείται με κάθε πρόσφορο τρόπο. Το δίλημμα είναι θωρακισμένο: Είτε πίστη στον μεταφυσικό ιδεαλισμό της θρησκείας είτε στην εγκόσμια μα ταυτόχρονα μεσσιανική σωτηρία. Εκεί όπου το μοναδικό δικαίωμα που συντηρεί ο άνθρωπος είναι το δικαίωμα στην εκπροσώπηση του από τρίτους. Ο άνθρωπος δηλώνεται ως ον μη ρυθμιστικό για την ζωή του. Σε κάθε δυσωδία του συστήματος είτε θα ψέλνουμε “αγαπάτε αλλήλους” είτε θα μένουμε έκπληκτοι μπρος σε ένα δημοσίευμα.

Όταν το περιεχόμενο είναι αμφιβόλου ποιότητας η μορφή συχνά ακολουθεί στα χνάρια της. Η ταινία είναι ορατά συμβατική, εν είδει τηλεοπτικής παραγωγής και εικονογραφεί μια ρεπορταζιακού τύπου πλοκή. Η σκηνοθεσία αδυνατεί την μεγέθυνση, το πολυεπίπεδο. Υπάρχει έλλειψη μελέτης της ανθρώπινης συμπεριφοράς και εκφραστικότητας με τους πρωταγωνιστές μονίμως να συμπονούν τα παρενοχλημένα θύματα. Είναι κάπως ενοχλητικό, είναι αλήθεια. Οι χαρακτήρες παραμένουν άδειοι, άνευ υποβάθρου, αλάνθαστοι, με μια ακλόνητη αίσθηση ευθύνης προς τον λαό. Ηθικά σωστοί. Δίχως εσωτερικές διαπάλες και αμφιβολίες. Στέκονται φρουροί με σημαία την ανιδιοτέλεια. Δεν μετράνε προσωπικές θυσίες. Μέχρι και ένας υπερήρωας της Marvel θα αμφέβαλε για τις δυνάμεις του… Στην σύγκρουση για το ποιος θα επικρατήσει τελικά, ο θεατής περιμένει ανυπόμονα την έκβαση της μάχης. Μονάχα το αποτέλεσμα. 1 – 0 για παράδειγμα. Η κινηματογραφική αφήγηση και εμβάθυνση μένει εκεί. Ποιος γεννάει σκάνδαλα; Γιατί; Ερωτηματικά. Δικά μας, όχι της ταινίας. Η ταινία μένει στο γεγονός παρά στην εξήγηση. Τι ρεπορτάζ είναι τούτο; Τι αστοχίες; Ή έτσι βολεύει; Σκεφτείτε το «All President’s Men», το «El Club» ή και το «True Detective». Είχαν όλα τους παρόμοιο πρωτόλειο υλικό, μα με μια πιο προσεχτική και κινηματογραφική προσέγγιση των θεμάτων τους. Είχαν στόχο: κοινωνιολογικό, ψυχολογικό, πολιτικό και βλέμμα λεπίδα.

Η ταινία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια προσπάθεια ηθικής επιβράβευσης του κοινού. Μια εγγενή ανάγκη του θεατή στο παραμύθιασμα. Ο καλός αμερικανισμός συγκρούεται με τον κακό. Το κοινό τώρα μπορεί να φύγει ικανοποιημένο. Η ισορροπία επανήλθε. Οι υπερήρωες της χώρας της ελευθερίας στέφθηκαν νικητές. Η ζωή συνεχίζεται.

Γεννημένος το 1984 στην Λάρισα, εγκλωβισμένος για κάποια χρόνια στην Ιταλία, αντί να μάθει να ξυπνάει στις αίθουσες δικαστηρίων έμαθε να βρίσκεται στις αίθουσες κινηματογράφου καθώς και πίσω από φωτογραφικές μηχανές. Έκτοτε γράφει για ταινίες και για σινεμά (καθώς και για ό,τι άλλο σκέφτεται) και φωτογραφίζει για φωτορεπορτάζ και για ευχαρίστηση. Είναι μέλος του ΔΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ), της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI) και της Επιτροπής κρίσης και αξιολόγησης του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας (ΕΕΤΕ).