Θα πρέπει να παραδεχτούμε πως όλα τα σημαντικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, είναι τρόπον τινά «επίκαιρα», και γι’ αυτό ακριβώς ονομάζονται κλασσικά. Θέτουν με ευαίσθητο και ιδιοφυή τρόπο παντοτινά ερωτήματα που έχουν σχέση με το πώς πρέπει ή μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος τη ζωή του λέει ο Δημήτρης Τάρλοου για την νέα παράσταση πάνω στο έργο του Ερρίκου Ίψεν.
Ελάχιστοι ξέρουν αυτή τη νέα, στην οποία κάποιος εικαστικός αφιέρωσε σ’ ένα από τα περιοδικά της εποχής ένα πορτρέτο, με αφορμή το θεατρικό του Σεβτσένκο. Κυρίες και κύριοι, η δεσποινίς Σαπφώ Νοταρά.
Μετά το “Περιμένοντας τον Γκοντό”, το “θέατρο δεν είναι ποτέ το ίδιο” έχει σημειωθεί για το αριστούργημα του ιρλανδού θεατρικού συγγραφέα και στοχαστή Σάμουελ Μπέκετ. Για κάποιους ήταν ανατόμος της απόγνωσης, για άλλους ο ιχνηλάτης του κενού. Σίγουρα ήταν ένας από τους καθοριστικούς καλλιτέχνες του 20ου αιώνα, που άλλαξαν πλήρως το θεατρικό τοπίο φέρνοντας το στην μοντέρνα εποχή, έτοιμο να συγκρουστεί με το σύνολο των ηθικών αναφορών μιας κοινωνίας σε παρακμή.
Το «Persona» μοιάζει να είναι το αποκορύφωμα της τέχνης του Bergman, παίρνοντας υπόψη πως παρέμεινε 50 χρόνια (!) μετά, ένα μνημειώδες έργο μελέτης της ανθρώπινης προσωπικότητας, δίχως σκουριά πάνω του, δίχως μια άσπρη τρίχα. Οι προσεγγίσεις για «την καλύτερη ταινία που φτιάχτηκε πότε», σύμφωνα με την Susan Sontag, εκατοντάδες. Στην θεατρική του απόδοση οι συντελεστές έρχονται αντιμέτωποι με ένα μνημειώδες έργο τεραστίων διαστάσεων, και καταφέρνουν να επιβεβαιώσουν ξανά την γοητευτική και οδυνηρή του αλήθεια.
«Στον Μύλλερ το θέατρο είναι ένας χωροχρόνος όπου η ύπαρξη και η ιστορία αλληλεπιδρούν, συναντιούνται και συγκρούονται (…) όπου η καρδιά και το μυαλό (…) κινητοποιούνται, ανοίγοντας τη φαντασία (…) στο πως μπορούμε να δράσουμε απελευθερωτικά μέσα στην κοινωνία».
Ο Νίκος Γραμματικός, εκμοντερνίζει την “Μήδεια” δίχως να παραποιεί. Την επαναφέρει ως κάτι το αυθεντικό, πρωτότυπο, κατανοητό και άξαφνα αναγκαίο. Δίνει στο αρχαίο τραγικό δράμα επίκαιρη λαϊκότητα, όπως προτάσσει ίσως και το πρωτότυπο κείμενο του Ευριπίδη. Η Μήδεια ξεπερνά τον μύθο και την διδασκαλία και αποτελεί, εκ νέου, πολιτική πράξη.
Όσο σημαντική είναι μία παράσταση ως καλλιτεχνικό γεγονός άλλο τόσο σημαντική είναι και η επικοινωνία της. Για την ακρίβεια, η επικοινωνία μιας παράστασης συνιστά και αυτή μία πράξη θεατρική.
«Το έργο αποτελεί ιστορικό σχόλιο, μα συνάμα είναι διαχρονικό και επίκαιρο. Αναδεικνύει τις συνέπειες του φανατισμού, της ταύτισης με τον ολοκληρωτισμό, στον ψυχισμό ενός ανθρώπου, στην κοινωνία».
«Στον Μύλλερ το θέατρο είναι ένας χωροχρόνος όπου η ύπαρξη και η ιστορία αλληλεπιδρούν, συναντιούνται και συγκρούονται (…) όπου η καρδιά και το μυαλό (…) κινητοποιούνται, ανοίγοντας τη φαντασία (…) στο πως μπορούμε να δράσουμε απελευθερωτικά μέσα στην κοινωνία».
Μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη Σάββα Στρούμπο για την παράσταση που ανεβάζει, την διαχρονικότητα της απο-ανθρωποποίησης και το θέατρο στην Ελλάδα της κρίσης…