Trash. Η νέα ταινία του Stephen Daldry

Η λατινοαμερικάνικη απάντηση στο Slumdog Millionaire είναι εδώ! Ο Stephen Daldry μάς ρίχνει με ορμή στο σκληρό κόσμο των παραγκουπόλεων του Rio de Janeiro και της διαφθοράς που επικρατεί στη χώρα που πριν λίγο καιρό φιλοξένησε το καλογυαλισμένο (και αιματοβαμμένο) παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου. Μέσα από την περιπέτεια τριών παιδιών που ζουν στις φαβέλες και ξαφνικά θα βρεθούν στο στόχαστρο της αστυνομίας, ο Daldry εξαπολύει ένα δριμύ «κατηγορώ» ενάντια στις πολιτικές και οικονομικές ελίτ που συντηρούν τη φτώχεια, τις ακραίες ανισότητες, τη διαφθορά, την παιδική εκμετάλλευση, την κρατική βία και αυθαιρεσία και ταυτόχρονα αντικρίζει με αισιοδοξία τον αγώνα των καταπιεσμένων για κοινωνική δικαιοσύνη.

Όλα ξεκινούν όταν ο 14χρονος Raphael Fernandez (Rickson Tevez, σε ένα εκπληκτικό ντεμπούτο), βρίσκει στη χωματερή όπου δουλεύει, ένα πορτοφόλι που περιέχει σημαντικά στοιχεία σχετικά με τα μεγάλης κλίμακας διαπλεκόμενα συμφέροντα που αναπτύσσονται γύρω από το πρόσωπο ενός διεφθαρμένου υποψηφίου δημάρχου. Μαζί με δύο φίλους του αναλαμβάνει να φτάσει ως το τέλος την υπόθεση της αποκάλυψης του σκανδάλου. Μιας υπόθεσης που περιλαμβάνει έναν φυλακισμένο πολιτικό ακτιβιστή, τη δολοφονία από την αστυνομία του κατόχου του πορτοφολιού, έναν ιερέα (Martin Sheen), ένα κλειδί, αρκετή ωμή βία, μία Βίβλο, πολλά λεφτά και καταδιώξεις που φλερτάρουν ανοιχτά με το θάνατο. Είναι ένα τσούρμο αποκλεισμένοι νεαροί που τα βάζουν με το πανίσχυρο κράτος, αψηφώντας τους κινδύνους και την (ενίοτε) κυνικά μετριοπαθή στάση του ιερέα, χωρίς κανένα ιδιοτελή σκοπό, απλά επειδή νιώθουν ότι αυτό είναι το σωστό.

Οι τρεις έφηβοι Βραζιλιάνοι που οριακά δεν μιλούν λέξη αγγλικά και χωρίς καμία πρότερη επαφή ή φιλοδοξία σχετικά με την ηθοποιία, καταφέρνουν με τις καθηλωτικές τους ερμηνείες να υπερβούν τα πλαίσια της σύνθετης σεναριακής πλοκής και των συγκεκριμένων κοινωνικών συμφραζόμενων που παρουσιάζονται και να γίνουν εκφραστές των αδιεξόδων της σύγχρονης νεολαίας, δίνοντας στην ταινία μια διάσταση docudrama με οικουμενικά χαρακτηριστικά. Η ακατάλυτη ενέργεια και η αξιοθαύμαστη ενστικτώδης συντροφικότητα που διακατέχει τους τρεις μικρούς ήρωες μέσα σε ένα τόσο δυστοπικό περιβάλλον, καθώς και η φαντασία και η ευστροφία την οποία αναπτύσσουν για να επιβιώσουν μεταξύ των υπονόμων και των αστυνομικών πυρών, καθιστά τα παιδιά αυτά ως τους πλέον κατάλληλους να εκφράσουν την εναντίωση στην κοινωνική αποσάθρωση.

Το καταιγιστικό μοντάζ που αποτυπώνει το σασπένς μιας χωρίς ανάσα δράσης μέσα από φτωχογειτονιές, τρένα, φυλακές, φωτιές, παράγκες και σκουπίδια και η αντίστοιχα εντυπωσιακή και ρεαλιστική σκηνογραφία συντελούν στην ανάδειξη της ζωής της κοινωνικής πλειοψηφίας της χώρας μακριά και σε αντίθεση με τη glamorous βιτρίνα των τουριστικών κέντρων.

Αίσθηση βέβαια, προκαλεί καθ΄ όλη τη διάρκεια της ταινίας και η ανάδειξη, εκ μέρους του σκηνοθέτη, του κεντρικού ρόλου που κατέχει η θρησκευτική πίστη, όχι τόσο μέσω της παρουσίας του ιερέα, αλλά αφενός μέσω του πλήθους των θρησκευτικών στοιχείων (εικόνες, Βίβλος, νεκροταφείο κτλ.) που αξιοποιούνται από τα παιδιά προς την επίτευξη του στόχου τους αφετέρου μέσω των θείων επικλήσεων που τα ίδια τα παιδιά κάνουν. Παράμετρος που σίγουρα χρήζει συζήτησης αν θέλει κανείς να δει τα πράγματα από τη σκοπιά μιας συνολικά αντισυστημικής στάσης και όχι μόνο μιας μερικής κριτικής στο υπάρχον.

 Ο Daldry καταφέρνει να σπάσει μια παράδοση που θέλει τις ταινίες που πραγματεύονται την κοινωνική δικαιοσύνη να διαπνέονται από μια κατήφεια και δίνει στην ιστορία του μια εμφανώς αισιόδοξη νότα, η οποία επισφραγίζεται από τη σκηνή στο τέλος με τα παιδιά να σκορπίζουν εκατομμύρια χαρτονομίσματα στη χωματερή! Το Trash είναι μια ταινία που κοιτάζει τον κόσμο από τη σκοπιά των παιδιών, αλλά απευθύνεται στους ενήλικες και τους θυμίζει πως σε μια εποχή μεγάλων προκλήσεων ο αγώνας για τα αυτονόητα είναι, οφείλει να είναι, διαρκής και πανανθρώπινος.