«Θάλασσα με χιόνι», της Μαίρης Κλιγκάτση

Πριν οι ιστορίες περάσουν στο γυαλί και στο χάδι των δαχτύλων, λέγονταν με το στόμα. Από αυτό ξεκινούσαν και σε αυτό επέστρεφαν, μοιράζονταν. Ο μύθος υπερίσχυε της αλήθειας και η αλήθεια γινόταν μύθος που όλοι είχαμε ανάγκη. Κάποτε, λοιπόν, μαθητής της Γ’ Λυκείου πήγε στις πανελλαδικές εξετάσεις και στην έκθεση έγραψε μία λέξη στον παρατατικό. Την έγραψε πολλές φορές και αυτή πολλαπλασιάστηκε, γέμισε το λευκό του χαρτιού και τις μπλε γραμμές. Η λέξη που επαναλήφθηκε μέχρι την τελευταία αράδα ήταν «χιόνιζε». Η κατάληξη ήταν αυτή: «χιόνιζε, χιόνιζε, χιόνιζε, ώσπου στο τέλος το έστρωσε». Κανείς δεν ξέρει αυτή η ιστορία πραγματοποιήθηκε σε αληθινό χρόνο και χώρο. Σημασία έχει ότι ειπώθηκε και έγινε κομμάτι των αστικών μύθων που μας συνοδεύουν. Το αναπάντεχο, το παιχνιδιάρικο, το αθώο και το υποψιασμένο υπάρχουν παντού. Εκεί κρύβεται η ποίηση και όλα όσα είναι δυνατά και αδύνατα. Η ποίηση είναι το στόμα της ψυχής, του μυαλού και της ασταμάτητης σκέψης που δημιουργεί ιστορίες για το «τώρα», το «χθες», το «μετά». Δεν έχει σημασία αν θα τις πιστέψεις. Σημασία έχει να τις διαδόσεις και να διευρύνει τα όρια του απείρου. Αν το κάνεις θα φτιάξεις, χωρίς να το καταλάβεις, μια «Θάλασσα με Χιόνι» (Εκδόσεις Ποταμός).

Το τρίτο βιβλίο της Μαίρης Κλιγκάτση έφτασε στα χέρια, τα μάτια, τη γλώσσα και το στόμα μου μέσα από την εικόνα του. Το ήρεμο εξώφυλλο που έχει «καταπιεί» τον ήλιο, τα λευκά γράμμα του ονόματος και του τίτλου και η καλαίσθητη σχεδίαση προκάλεσαν γλυκά το προαίσθημα. Και μετά ξεκίνησε το ξεφύλλισμα και η κυκλική πορεία σε αυτό που θυμίζει την ταινία «Άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο, χειμώνας και πάλι άνοιξη», του Κιμ Κι Ντουκ.

Η συλλογή συνοδεύεται από τον υπότιτλο «24 μονοστιγμές ενός κοινού κοινότατου, δικού της βίου». Και το κοινό γίνεται πραγματικά κοινό και τα διαζευκτικά, ενωτικά, όλα περνάνε στα ποιήματα της Μ.Κ. Η λευκή σελίδα χωρίζεται με αόρατα πεδία και η τριάδα «τίτλος-κείμενο-σημείωση» γίνεται ομοούσια και αδιαίρετη. Στα ποιήματα της όλα συνομιλούν μεταξύ τους και είναι τα σημεία στίξης, τα ονόματα και οι αράδες στη βάση του χαρτιού που κάνουν το ατομικό άμεσα συλλογικό. Στις σελίδες του βιβλίου θα υπογραμμίσεις απαλά με μολύβι τους μικρούς ήλιους που τροφοδοτούν τις ποιητικές ιστορίες. Στη σελίδα 17 διαβάζουμε: «Η μυθολογία του ν γίνει, να δεθούν, να γίνουν κλωστή δίχως άκρη». Ε, αυτό ακριβώς είναι το «Η θάλασσα με Χιόνι», κλωστή δίχως άκρη.

Τα ποιήματα της Κλιγκάτση κρατάνε την πνοή μπαρουτοκαπνισμένων ποιητών και τις αρνήσεις που οδηγούν σε νικηφόρες στιγμές. Ο λόγος της Μ.Κ προσεκτικά περιγραφικός, διεισδυτικός, στοχαστικός και τέλεια συμπυκνωμένος. Το φινάλε, που θα μπορούσε να είναι και η αρχή, γράφεται έτσι: «Αρα: Μία πατάτα, μία κάλτσα, ένα όνομα, διάολε». Φαΐ, ρούχα, ταυτότητα, πίστη, απιστία. Σε αυτή τη λεπτή κλωστή δίχως άκρες περιφερόμαστε με δική μας ευθύνη και η Κλιγκάτση μας δίνει τα γλωσσικά, ευρύχωρα περάσματα για να την κρατήσουμε. Η Μαίρη Κλιγκάτση εμπλέκεται υπαρξιακά στα δημιουργήματά της και την ίδια στιγμή αποστασιοποιείται, γίνεται τολμηρή, διακριτική… Είναι σίγουρη για όσα λέει το στόμα της και υπάρχουν στιγμές που αυτό ακούγεται ανάμεσα στις προσευχές του Καρούζου και τα σαλπίσματα του Ρίτσου [Μονοστιγμή Δώδεκα: Η διπλοπαντρεμένη]. Υπάρχουν στιγμές που η αφήγησή της αγγίζει τη δύναμη κινηματογραφικής εικόνας και πιάνει γερά το χέρι αυτών που υποφέρουν, αυτών που δεν αντέχουν και ζουν μέσα στο σκηνικό της ταινίας «Miss Violence».

Το «Θάλασσα με Χιόνι» θέλει τον χρόνο του, να ακολουθήσεις του ρυθμούς του για να βρεις την ανταμοιβή που σου προσφέρει ήρεμα και αποφασιστικά: την εξήγηση των μύθων, της αλήθειας.