«Στη γύρα», της Ελισάβετ Φωτοπούλου

Ο «τρομοκράτης» καύσωνας δεν είχε ξεκινήσει. Ξυπνούσε νωρίς το πρωί και άκουγε τα πουλάκια «τσίου-τσίου», τα τζιτζίκια (πώς κάνουν τα τζιτζίκια;), τις πειραγμένες εξατμίσεις των μοτοσικλετών και τα τραγούδια που διάλεγε στο Spotify. Ο φραπές δίπλα του, το κινητό και ένα βιβλίο που κάποια φίλη του έδωσε ένα μεσημέρι, στα πεταχτά, στη γύρα. Μπροστά το λάπτοπ και η ανάγκη, η υποχρέωση, η δοκιμασία, να εργαστεί. «Βαριέμαι, βαριέμαι, βαριέμαι», ήθελε να το γράψει σε όλη τη λευκή σελίδα, αλλά το κρατούσε μέσα του. Πώς θα περνούσε το οκτάωρο, η μέρα, η νύχτα, η ζωή; (αυτά τα δραματικά δεν μπορώ). Και τότε, σκέφτηκε να απαντήσει στο ερώτημα «πώς ξέρει κάποιος αν μπορεί να γράψει;».

Άλλαξε παράγραφο, θέση, μουσική υπόκρουση και προσπάθησε να συγκεντρώσει τις γνώσεις, τις εμπειρίες την όποια πνευματική δύναμη διέθετε. Τίποτα! Το λευκό έμενε λευκό, αλλά βαριόταν να κάνει «delete» στο κενό έγγραφο. Τότε, άρχισε να κοιτάζει το βιβλίο, το εξώφυλλο, που είχε δίπλα του. Και η επιμονή ματιά έφερε την αίσθηση, την ατμόσφαιρα, τους κόσμους της συγγραφέως στο μυαλό του. Η απάντηση στην ερώτησή του ήταν εκεί, στις λίγες, πολλές, λέξεις και ήταν πολύ απλή: απλά το ξέρεις. Το βιβλίο που είχε δίπλα του ήταν το «Στη γύρα» (Εκδόσεις ΚΨΜ), της Ελισάβετ Φωτοπούλου.

Το εισαγωγικό κείμενο είναι η προσπάθεια, εκτίμηση, του γράφοντος να «συνομιλήσει» με τα διηγήματα της Ελισάβετ Φωτοπούλου. Η συλλογή διηγημάτων «Στη γύρα» ανήκει στα καλά και αναπάντεχα. Το πρώτο δικαιολογείται από το καλογραμμένο περιεχόμενο, τη ζεστασιά του ύφους και τη σπιρτάδα του πνεύματος. Το δεύτερο έχει να κάνει με την αίσθηση που εκπέμπει το βιβλίο. Τι εννοούμε; Η συγγραφέας αφιερώνει τις «μικρές» ιστορίες της στα «τεταρτόβραδα» (sic). Όπως μας εξηγεί, «τα βράδια της Τετάρτης είναι εντελώς παρεξηγημένα». Είναι, λοιπόν, αυτό το ξάφνιασμα ζωής που κατακλύζει τις σελίδες του βιβλίου. Φανταστείτε έναν συνδυασμό των ταινιών των Άκι Καουρισμάκι, Ντέιβιντ Λιντς. Εκεί που το απλό, καθημερινό, συναντά το μαγικό, το ονειρικό. Την ώρα που τα πλήκτρα πατιούνται, συνειρμικά έρχεται το «Ζιγκ Ζαγκ στις νερατζιές» της Ερσης Σωτηροπούλου. Και εκεί έχει χώρο και ικανότητα συνομιλίας το «Στη γύρα» της Φωτοπούλου. Κι αν θέλετε να γίνουμε πιο παραστατικοί, φέρτε στο μυαλό σας αυτή την εικόνα: Αφόρητη ζέστη, εσύ στον δρόμο για δουλειά και ένας πιτσιρικάς, πάνω στην τρέλα του, αδειάζει πάνω σου ένα μπουκάλι παγωμένο νερό. Τα δευτερόλεπτα της αμηχανίας δίνουν τη θέση τους στην ευχαρίστηση της δροσιάς. Ε, αυτό είναι το «Στη γύρα».

Η Φωτοπούλου ανταποκρίνεται όπως πρέπει στον χώρο και τον χρόνο του διηγήματος. Μεθοδικότητα, ουσιαστική συμπύκνωση βιωμάτων, εμπνεύσεων, χαρακτήρων, καταστάσεων και προέκταση του πραγματικού κόσμου μέσα στα όρια του μυθοπλαστικού. Οι ιστορίες που διαβάζουμε θα μπορούσαν να έχουν συμβεί στον καθένα μας. Ωστόσο, αυτό δεν αρκεί για να γίνουν συλλογικά αποδεκτά διηγήματα. Η Φωτοπούλου συνδυάζει την αμεσότητα της  πρώτης εικόνας με το μετείκασμα της σκέψης της. Το πάντρεμα αυτό δίνει ενάργεια που δεν της αντιστέκεσαι. Και σε αυτές τις «μικρές» ιστορίες περιέχονται υψηλές προσδοκίες και βαθιά ανθρώπινα νοήματα. Ευαισθησία, σατιρικό πνεύμα και μια πυρετώδη ανησυχία σε κάθε κείμενο. Το «Στη γύρα» μας έχει «διαβάσει» καλά και αξίζει τον λόγο μας. Διαβάζουμε «Στο τέλος» (σ.106): Υπάρχουν άνθρωποι ικανοί να μείνουν για πάντα στην παραλία, προκειμένου να αποφύγουν τη βασανιστική διαδικασία μετάβασης, και κάποιοι άλλοι που θα τρέξουν να βουτήξουν κατευθείαν, ώστε να την ελαχιστοποιήσουν. Κάποιοι λίγοι όμως λατρεύουν ακριβώς αυτό τον δισταγμό που σε κρατάει στο ενδιάμεσο στάδιο. Σε αυτή την γκρίζα ζώνη όπου τα πόδια κρυώνουν και ο κορμός τσουρουφλίζεται. Καθυστερούν όσο περισσότερο γίνεται την ολική μετακόμιση θερμοκρασίας, το μπέρδεμα του θερμοστάτη έχει κάτι μαζοχιστικά ανακουφιστικό. Σε αυτό το μεταίχμιο, αν σταθείς τυχερός λίγο πριν το τέλος, ξανασυναντάς τη Λογοτεχνία.