«You want it darker», το μοίρασμα της επικείμενης σιωπής

Ησυχία! Μια αθέατη και σιωπηρή συμφωνία ακούγεται. Ένα σωματίδιο που έρχεται απροσδόκητα από τον μακρινό γαλαξία της τέχνης και αιωρείται στο σκοτεινό χωροχρόνο. Ταξιδεύει με ταχύτητα φωτός και βρίσκει, εμάς, για δέκτες. Στο εδώ, στο τώρα, στη φλύαρή μας, στην αεικίνητή μας, Γη. Έρχεται, φωτίζει τα πάντα και αφήνει μονάχα κάποιες στατικές σκιές. Το soundtrack στο Κενό. Σκαλίζει, ξύνει, τρυπάει την κατακρεουργημένη ψυχή μας και εισέρχεται μέσα μας, δημιουργώντας μας αλυσιδωτά Big Bang. Και ύστερα, γαλήνη… Μουσική…

Ο Leonard Cohen, παρουσιάζει εδώ και τώρα, μπροστά σε όλους και σε όλα, την, απίστευτης δυναμικής και επιπέδου κοσμικής ενέργειας, εκρηκτική του ύλη. Μοιάζει να την βαστάει αιώνες μέσα του. Ύλη που μετουσιώνει τον άπειρο χρόνο σε ένα καθορισμένο και απτό κομμάτι συναίσθησης. Ύλη που συνομιλεί με την ύπαρξη και την παροδικότητα της. Και με αυτή, σφιχτά κρατημένη στα γέρικα του χέρια, κάνει την τελειωτική του ανακεφαλαίωση. Προσφέρει ένα ποιητικό, ένα μουσικό, ένα εκφραστικότατο αριστούργημα, μια σύνθεση όλων των προηγούμενων στάσεων και περασμάτων του, αναγκάζοντας όποιον σταθεί στον δρόμο του, να γίνει δέκτης ενός απρόσμενου βιώματος. Μιας σιγαλιάς σπαραχτικής, μετά από αμέτρητες καταιγίδες. «Good night…», ψελλίζει βραχνά, μπάσα και με «αξιοπρέπεια σαν αυτή των ελεφάντων που απομακρύνονται για να πεθάνουν*».

Ο Leonard Cohen, βρίσκεται αυτή την υποθετική στιγμή, ακριβώς δίπλα μου, ίσως στην Ύδρα σαράντα χρόνια πριν ή ίσως στο σκοτεινό του δωμάτιο αυτές τις τελευταίες του ώρες. Συνομιλεί μαζί μου ενώ χτυπάει άηχα τα πλήκτρα της γραφομηχανής του και το κάθε του γράμμα φλογίζεται και αφήνει στάχτες πάνω στο χαρτί. Τον ακούω και τον κοιτάζω μη βγάζοντας άχνα. Δεν μιλάει με λόγια. Δεν έχει περίγραμμα, ούτε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Και όλα μοιάζουν ακατάληπτα. Πίσω του, μια ωχροκίτρινη λάμπα αργοσβήνει και από τις γρίλιες του παραθύρου περνάει η απόκοσμη λάμψη του φεγγαριού. Είμαι μάρτυρας ενός έργου τέχνης ακριβώς την στιγμή της δημιουργίας του, την στιγμή της δόμησης και της γέννας του κόσμου και παράλληλα του τέλους του. Ρέκβιεμ. Με φωνή, βουτηγμένη στα βάθη της ύπαρξης του, μου προκαλεί οράματα. Με μια, αβάσταχτης ειλικρίνειας, ευθύτητα μου δίνει μια τρυφερή χειραψία και μια σπινθηροβόλα ματιά – είναι η τελευταία του, αδυνατώντας έτσι να αποστρέψω βιαστικά το βλέμμα ή να τραβήξω άγαρμπα πίσω το χέρι -. Ο λεπτοδείκτης ακούγεται όλο και πιο έντονα. Κοιτάζει την πόρτα και βγαίνει με αργό βήμα, από το δωμάτιο και ψάχνει στα ερείπια να βρει και άλλους εναπομείναντες του καιρού.

Απορώ. Μοιάζει αδύνατο, απαιτεί θάρρος ανυπέρβλητο, μπροστά στον επικείμενο θάνατο, να συνεχίζει να προσκυνάει – αν και με τόση πικράδα αλλά διόλου μετάνοια – την ζωή. Αγκαλιάζει τις ώρες, τους ανθρώπους, τις στιγμές, την ευτυχία και τον πόνο μέσα στο σύνολο του αιώνιου και το αναπόφευκτου. Χαρίζει σε όλα τα οικεία, την χαρά να τον έχουν πλάι τους για μια τελευταία φορά. Πλέον τίποτα δεν θα έχει εξουσία πάνω του. Μήτε ο θάνατος. Ο καλλιτέχνης, τον υπερέβη. Πάει και τέλειωσε. Τοποθετήθηκε εν ζωή και οικειοθελώς στο πάνθεο.

«You want it darker». Κριτική και ερμηνευτική ανάλυση σε ένα τέτοιο δημιούργημα, δεν θα αποτελούσε παρά απελπισμένη φθονερή συμπεριφορά. Αντιθέτως, ξεχάστε τα όλα. Βάλτε τον δίσκο ολόκληρο και σε επανάληψη, μοναχοί σας, νύχτα, σε άδειο και ζεστό δωμάτιο, παραμερίστε για να βρει τον χώρο να πλημμυρίσει τις αισθήσεις και τους συλλογισμούς σας. Εννιά τραγούδια με δύναμη απεριόριστη. Το ένα μετά το άλλο, φέρνει στην επιφάνεια όλο και περισσότερη σκοτείνια. Κατράμι. Σβήσιμο στην ανυπαρξία. Μουσική, τέχνη, άνθρωπος. Τέλος και αρχή. Εννιά τραγούδια, στίγματα αλλεπάλληλα και άσβηστα. Ένα ταξίδι. Σκοτεινό, αβάσταχτο, κυρίαρχο, πανέμορφο. Μια απλόχερη μοιρασιά της επικείμενης σιωπής του. Διαθήκη, ιδιόγραφη, υπογεγραμμένη, με μάρτυρες τον χρόνο και την ανθρωπότητα. Κληρονομιά.

Νιώθω ευγνώμων που είχα την δυνατότητα να μοιραστώ λιγάκι την εποχή σου και τον αντίκτυπο σου. Ήδη συνεχίζει, «χρόνο τον χρόνο, μήνα τον μήνα, μέρα την μέρα, σκέψη την σκέψη»… Και έξω βρέχει.

[hr]

*Οδυσσέας Ελύτης, “Εκ του πλησίον”